مسئولیت مشترک اعضای هیات مدیره
فعالیت جمعی مدیران در هیات مدیره بعضاً منجر به صدور تصمیمات از ناحیه هیات می گردد. که کلیه اعضاء آن را امضاء می.کنند. در صورتی که چنین تصمیمی خطا و اشتباه باشد، مشارکت اعضاء در صدور چنین تصمیم اشتباهی آنان را به طور مشترک در قبال ضرری که از این تصمیم حادث میشود. مسئول می.کند.
البته در موارد زیادی تصمیمات این هیات ممکن است با اطلاع سایر اعضاء با اکثریت آراء اتخاذ گردد. که در چنین حالتی نیز همچنان کلیه اعضای هیات مدیره مسئول هستند. یکی از حقوقدانان تصریح میکند. که مسئولیت مدیران در اساس مشترک است. زیرا اصولاً تصمیماتی که هیئت مدیره اتخاذ میگردد. به اکثریت آراء بوده و با اطلاع کلیه مدیران است.
نویسنده دیگری در این باره میگوید که مسئولیت هیات مدیره ممکن است عادی باشد. یا تضامنی که مسئولیت عادی به فردی و اشتراکی تقسیم میگردد. لفظ اشتراکی در مقابل تضامنی قرار دارد به این مفهوم که دادگاه سهم هر کدام از مدیران را که با هم مرتکب تخلف شده اند. در ورود خسارت و جبران تعیین میکند. هر کدام از آنان به پرداخت قسمتی از خسارت محکوم میشوند. مانند موقعی که مدیری عمل خلافی انجام دهد. دیگر اعضاء بر آن صحه بگذارند.
همچنین در تشریح مسئولیت مشترک گفته شده مدیران شرکت مجتمعاً مسئول حسن اداره شرکت اند. زیرا تصمیمات آنها یا ه اتفاق خواهد بود. یا به اکثریت ولی با اطلاع سایرین بنابراین نمی توان بعضی را مسئول و برخی را میرا دانست. زیرا در این مورد مسئولیت بطور اخص عبارتست از اقدام به هر عملی که موجب خسارت شرکت شده باشد. یا عدم اقدام به جلوگیری از ضرر و زیان شرکت هر یک از مدیران هر چند در عملی که موجب خسارت است. رأی نداده باشند.
در صورتی که از آن جلوگیری ننماید مسئول شناخته میشوند. معذلک مسئولیت مشترک در رابطه با اقدام جمعی میباشد. که نیاز به تبادل رای بین اعضای هیئت مدیره دارد اما اگر وظیفه خاصی بر عهده عضوی تعیین شده باشد. یا طبیعت اقدام و عمل به گونه ای باشد. که اشتراک جمعی اعضای هیئت مدیره را نطلید می رسد.
مانند قبض طلب یا تادیه بدهی ،شرکت محلی برای مسئولیت مشترک وجود ندارد. به که اعضای هیئت مدیره به خاطر اقدام اشتباه و تقصیرات شخصی علاوه به نظر که آنان بوی تفویض اختیار کرده اند مسئول هستند. برای مثال اگر رئیس هیئت مدیره ناشایستی را برگزینند. یا به مدیری که صلاحیت ندارد. تفویض اختیار در امضاء نمودن اسناد و قراردادها را کرده باشند. مسئول هستند. زیرا همانگونه اشاره شد “الموكل مسؤول عن اخطاء نائبه “.
در ماده ۱۴۲ لایحه قانونی مسئولیت مشترک اعضای هیات مدیره مورد تصریح قرار گرفته است. آنان در مقابل شرکت و اشخاص ثالث نسبت به تخلف از مقررات قانونی با اساسنامه شرکت و یا مصوبات مجمع عمومی برحسب مورد مشتركاً مسئول . دادگاه حدود مسئولیت هر یک از اعضاء را برای جبران خسارت تعیین خواهد نمود.
لازم به ذکر است که پیش بینی مسئولیت مشترک در لایحه قانونی مورد انتقاد برخی از نویسندگان قرار گرفته است. نویسنده ای معتقد است که در مسئولیت مشترک یا به اصطلاح وی مسئولیت نسبی امکان دارد. به اموال مدیری دسترسی نباشد. در این صورت زبان دیده سهم وی را نمیتواند از دیگری به حیطه ی وصول در آورد.
نویسنده دیگری نیز بر این باور است که بهتر این بود. که برای تخلف ماده ۱۴۲ لایحه قانونی به جای مسئولیت مشترک مانند ماده ۱۴۳ همین قانون مسئولیت تضامنی مقرر میشد زیرا به خصوص در موردی که تخلف مدیران و مدیر عامل از مقررات قانونی با اساسنامه یا از مصوبات مجمع عمومی عمدی و توام با سوء نیت باشد. مشترک بودن مسئولیت متخلفان در خور تامل میباشد. نمیتوان مزیتی را که مسئولیت تضامنی آنها برای زبان دیدگان از لحاظ وصول خسارات دارد، نادیده گرفت.
در همین زمینه حقوقدان دیگری اعتقاد دارد که ماده ۱۴۲ لایحه قانونی برگرفته از ماده ۲۴۴ قانون فرانسه میباشد. که برای مدیران در قبال تخلف از قانون و یا سایر نظامات قابل اجراء یا مقررات اساسنامه و یا خطا در مدیریت مسئولیت فردی و تضامنی در نظر گرفته است. لکن در ماده ۱۴۲ لایحه قانونی به جای مسئولیت تضامنی مسئولیت مشترک قرار داده شده است.
البته نویسنده ای معتقد است که چون مسئولیت تضامنی از مسئولیت عادی که اعم از مسئولیت انفرادی و اشتراکی است. سخت تر است قانونگذار آن را فقط به موردی اختصاص داده است. که موجب ورشکستگی شرکت قبل از انحلال شرکت یا عدم قدرت آن به پرداخت دیون بعد از انحلال شده باشد.
