مراحل تصفیه شرکت سهامی
همان طور که گفتیم قانون گذار در لایحه قانونی ۱۳۴۷ برای شرکتهای سهامی طریق قانونی تصفیه را پذیرفته است. و بر خلاف قانون ،فرانسه طریق قراردادی تصفیه را پذیرفته است. امر تصفیه با مدیران تصفیه است که اگر در اساسنامه معین شده باشد ممکن است تحت نظارت ،ناظر عمل کنند.
مدیر تصفیه شرکت سهامی
مسائل عمده ای که در مورد مراحل تصفیه شرکت سهامی مدیر تصفیه میتوان مطرح کرد بدین شرح است:
- انتصاب مدیر تصفیه چون شرکت از زمان انحلال در حال ، تصفیه است .از همان زمان هم وظیفه مدیران شرکت خاتمه پیدا میکند .و وظیفه مدیر یا مدیران تصفیه شروع میشود (ماده ۲۱۱ لایحه قانونی1347).
- در شرکتهای سهامی امر تصفیه با مدیران فعلی شرکت است. مگر آنکه اساسنامه شرکت یا مجمع عمومی فوق العاده ای که به انحلال شرکت رأی میدهد. ترتیب دیگری مقرر کرده باشد (ماده ۲۰۴ لایحه قانونی 1347).
- با توجه به اینکه (( انحلال شرکت مادام که به ثبت نرسیده و اعلان نشده ،باشد نسبت به اشخاص ثالث بلا اثر است ))(ماده ۲۱۰ لایحه قانونی 1347)، میتوان گفت اقدامات مدیر تصفیه ،نیز اگر انحلال شرکت آگهی نشده ،باشد نسبت به اشخاص ثالث بلا اثر است .
- متأسفانه قانون گذار ما آن طور که در مواد ۱۱۱ و ۱۲۶ لایحه قانونی ۱۳۴۷ در مورد مدیران و مدیر عامل شرکت پیشبینی کرده است .برای احراز ،تصفیه ممنوعیتهای قانونی مقرر نکرده است؛ به همین دلیل هر شخصی را میتوان به مدیریت تصفیه انتخاب کرد. مشروط به اینکه اهلیت قانونی نمایندگی را داشته باشد؛ نقص عمده ای که قانون گذار ما باید آن را رفع کند.
قانون گذار ایران در مورد تعداد مدیران تصفیه پیش بینی خاصی نکرده است؛ ،بنابراین برحسب اهمیت شرکت در حال تصفیه میتوان یک یا چند نفر را به سمت مدیر تصفیه منصوب کرد علاوه بر این معین نکرده است. که در صورت مدیران اقدامات آنان باید جمعی باشد .یا به طور انفرادی نیز می توانند عمل کنند.
در حقوق فرانسه، راه حل این است که هر کدام از مدیران تصفیه میتوانند به طور جداگانه عمل کنند (ماده ۱۳-237 ق.ت) راه حلی در حقوق ایران قابل قبول است.
در واقع به موجب ماده ۲۱۲ لایحه قانونی ۱۳۴۷: «مدیران تصفیه نماینده شرکت در حال تصفیه بوده و کلیه اختیارات لازم را جهت امر تصفیه… دارا ی باشند… محدود کردن اختیارات مدیران تصفیه باطل و کان لم یکن است. عبارت کلیه اختیارات شامل اختیار عمل به تنهایی نیز میشود. این اختیار را نیز نمی توان محدود کرد.
مراحل تصفیه شرکت سهامی
مدت مأموریت مدیر تصفیه
2.مدت مأموریت مدیر تصفیه. قانون گذار به منظور جلوگیری از طولانی شدن مدت تصفیه در ماده ۲۱۴ لایحه قانونی ۱۳۴۷ مقرر کرده است: «مدت مأموریت مدیر یا مدیران تصفیه نباید از دو سال تجاوز کند.
اگر تا پایان مأموریت مدیران تصفیه امر تصفیه خاتمه نیافته باشد. مدیر یا مدیران تصفیه باید با ذکر علل و جهات خاتمه نیافتن تصفیه امور شرکت مهلت اضافی را که برای خاتمه دادن به امر تصفیه لازم میدانند. تدابیری را که جهت پایان دادن به امر تصفیه در نظر گرفته اند به اطلاع مجمع عمومی صاحبان سهام رسانیده تمدید مدت ماموریت خود را خواستار شوند» در ماده ۲۱۵ لایحه مذکور نیز اضافه کرده است:
«هر گاه مدیر یا مدیران تصفیه توسط دادگاه تعیین شده باشند .تمدید مدت مأموریت آنان با رعایت شرایط مندرج در ماده ۲۱۴ با دادگاه خواهد بود. در صورتی که مدیر تصفیه در خاتمه دوره تصدی ،خود بدون آنکه تمدید مدت مأموريت خود را تقاضا کند. به عملیات تصفیه ادامه دهد. به مجازات مندرج در ماده ۲۶۸ لایحه قانونی 1347 محکوم خواهد شد.
همان مرجعی که مدیر تصفیه را انتخاب کرده است .مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام یا دادگاه او را عزل خواهد کرد (ماده ۲۱۶ لایحه قانونی ۱۳۴۷).
استعفای مدیر تصفیه
مدیر تصفیه میتواند از سمت خود استعفا کند .مشروط بر آنکه با توجه به اوضاع و احوال ،قضیه استعفای او همراه با سوء نیت و بی موقع نباشد. و گرنه بر اساس قواعد عام ممکن است به پرداخت خسارت ناشی از خطای خود به شرکت محکوم شود .و در هر حال رعایت مقررات مندرج در ماده ۲۳۰ لایحه قانونی برای مدیر تصفیه ضروری است.
در صورتی که حوادثی پیش آید. که انجام امر تصفیه برای مدیر تصفیه ممکن باشد مأموریت او خاتمه یافته تلقی میشود؛ مانند زمانی که مدیر تصفیه فوت کند محجور یا ورشکسته میشود.
مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته
در صورت وقوع حوادث اخیر اگر مدیران تصفیه متعدد باشند. و مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته توسط مجمع عمومی شرکت انتخاب شده باشد، مدیر یا مدیران تصفیه باقیمانده باید مجمع عمومی عادی شرکت را جهت انتخاب جانشین مدیر تصفیه متوفی با محجور یا ورشکسته دعوت نمایند.
جانشین مدیر تصفیه
و در صورتی که مجمع عمومی عادی مزبور تشکیل نشود. یا نتواند در مراحل تصفیه شرکت سهامی جانشین مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته را انتخاب کند. یا در صورتی که مدیر تصفیه متوفی یا شده باشد مدیر یا مدیران تصفیه باقیمانده محجور یا ورشکسته توسط دادگاه تعیين مكلف اند تعیین جانشین مدیر تصفیه متوفی با محجور یا ورشکسته را از دادگاه بخواهند. اگر امر تصفیه منحصرا به عهده یک نفر باشد، در صورت فوت یا حجر یا ورشکستگی مدیر تصفیه در صورتی که مدیر تصفیه توسط مجمع عمومی شرکت انتخاب شده باشد.
هر ذی نفع میتواند از مرجع ثبت شرکتها بخواهد که مجمع عادی صاحبان سهام شرکت را جهت تعیین جانشین مدیر تصفیه مذکور دعوت نماید. در صورتی که مجمع عمومی عادی مزبور تشکیل نگردد. یا نتواند جانشین مدیر تصفیه را انتخاب نماید یا در صورتی که مدیر تصفیه متوفی یا محجور یا ورشکسته توسط دادگاه تعیین شده باشد. هر ذی نفع میتواند تعیین جانشین را از دادگاه بخواهد( ماده ۲۳۱ لایحه قانونی1347).)
نقش مدیر تصفیه شرکت
- نقش مدیر تصفیه .وظایفی که به مدیر تصفیه داده شده متعدد است؛ این موارد عبارت اند از:
الف) به محض شروع وظایفش باید صورتی از دارایی و بدهی شرکت تهیه کند. و اقدامات لازم را برای حفظ حقوق شرکت انجام دهد؛ اقداماتی مانند تمدید اجاره – اگر لازم باشد ، تمدید قراردادهای بیمه و تمدید ضمانت نامه ها (مستنبط از ماده ۲۰۸ لایحه قانونی1347).)
ب) باید تصمیم راجع به انحلال و اسامی مدیر یا مدیران تصفیه و نشانی آنان را ظرف پنج روز به مرجع ثبت شرکتها اعلام کند. تا برای اطلاع عموم آگهی شود (ماده ۲۰۹ لایحه قانونی 1347).
هر گاه مدیر تصفیه ظرف یک ماه پس از انتخاب به این وظیفه خود عمل نکند. به کیفر مقرر در ماده ۲۶۸ لایحه قانونی ۱۳۴۷ محکوم خواهد شد( بند یک همین ماده).
ج) باید مطالبات شرکت در مراحل تصفیه شرکت سهامی را وصول کند؛ این مطالبات اعم است از مطالبات شرکت از اشخاص ثالث يا – احياناً – مطالبات شرکت از شرکا، مثلاً بابت آورده هایشان که هنوز به شرکت تسلیم نکرده اند( ماده ۲۰۸ لایحه قانونی 1347).
د) باید دارایی شرکت را نقد کند. و برای این کار از اختیارات لازم برخوردار است – حتی میتواند طرح دعوی کرده دعوی را به داوری ارجاع کند یا سازش نماید. برای طرح دعاوی و دفاع از دعاوی نیز می توان وکیل تعیین کند. محدود کردن اختیارات مدیر تصفیه باطل و کان لم یکن است (ماده 212 لایحه قانونی 1347).
مع ذلك، قانون گذار مدیران تصفیه را از انجام دادن بعضی امور منع کرده است؛ برای مثال ((انتقال دارایی شرکت در حال تصفیه کلاً یا بعضاً به مدیر یا مدیران تصفیه و یا به اقارب آنها از طبقه اول و دوم تا درجه چهارم». در ماده ۲۱۳ لایحه ۱۳۴۷ ضمن پیشبینی این قاعده مقرر شده :است.
هر نقل و انتقالی که برخلاف مفاد این ماده انجام گیرد. باطل خواهد بود به عکس انتقال دارایی به صاحبان سهام مجاز است .مگر آنکه صاحب سهم خود مدیر تصفیه باشد .که در ایــن صورت به نظر ما انتقال دارایی به او به این دلیل که صاحب سهم است. مجاز نیست انتقال دارایی شرکت به مدیران ،سابق برخلاف آنچه در حقوق فرانسه پیش بینی شده است، در حقوق ایران ممنوع نیست.
مراحل تصفیه شرکت سهامی
