حقوق و تکالیف اعضای تعاونی
اصلي ترين حقوق اعضاء در شركت هاي تعاوني
اصلي ترين حقوق اعضاء در شركت هاي تعاوني عبارتند از: حق حضور در مجامع عمومي و اعمال رأي، حق نظارت بر كلیه امور تعاوني، حق استفاده از سود و مازاد برگشتي، حق برخورداری از خدمات شركت، حق خروع از شركت و حق دريافت مطالبات در صورت قطع رابطه عضويت.
حق حضور در مجامع عمومی و اعمال رأی
1 –حق حضور در مجامع عمومی و اعمال رأی: كلیة اعضاء شركت از اين حق برخوردارند. كه در مجامع عمومي تعاوني )اعم از عادي و فوق العاده( شركت نموده و در اتخاذ تصمیمات، اعمال رأي نمايند. بازرس تعاوني نیز بايد كنترل هاي الزم را در اين مورد به عمل آورد. همچنین مراقب باشـد كه اعضاء به طريق مندرع در اساسنامه مورد عمل تعاوني از برگزاري مجامع عمومي مطلع شوند.
حق نظارت برکلیه امور تعاونی
2-6 –حق نظارت برکلیه امور تعاونی: مديران شركت بايد زمینه اجراي اين حق را طبق اساسنامه شركت فراهم نمايند. و بازرس نیز موظف است، بر آن نظارت نمايد تا حقي در اين رابطه از اعضاء تضییع نشود.
استفاده از سود و مازاد برگشتی
3-6 –استفاده از سود و مازاد برگشتی: سود خالص شركت هاي تعاوني، در هر سال مالي به ترتیبي كه در ماده 15 قانون بخش تعاوني مقرر شده است، تقسیم ميشود. حسب بند 1 اين ماده، پس از كسر حداقل 5 درصد به عنوان ذخیره قانوني و حداكثر 5 درصد به عنوان اندوخته احتیاطي و درصدي از سود )جهت پاداش به اعضاء، كاركنان، مديران و بازرسان( به پیشنهاد هیات مديره و تصويب مجمع عمومي عادي تخصیص داده مي شود.
باقيمانده به ترتیبي كه در اساسنامه و شرايط ضمن عقد پذيرفته شده است تقسیم مي گردد. همچنین اعضاء حق برخورداري از مازاد درآمد )مازاد برگشتي( تعاوني را طبق تصمیم گیري مجمع عمومي عادي و اساسنامه شـركت دارا هسـتند. مقصود از مازاد برگشـتي، مبلغي از درآمد
ويژه شركت يا اتحاديه تعاوني است كه براي تقسیم بین اعضاء به تناسب میزان معاملات آنها با شركت يا اتحاديه تعاوني در حدود مقررات اختصاص داده مي شود.
حق برخورداری از خدمات شرکت
0-6 –حق برخورداری از خدمات شرکت: بسیاري از شركت هاي تعاوني براي ارائه خدمات خاص به اعضاء آن تشکیل ميگردند مانند شركت هاي تعاوني مسکن، اعتبار، تأمین نیاز تولیدكنندگان. اعضاء اين نوع تعاونيها بايد بتوانند طبق شرايط مقرّر در اساسنامه و آئین نامه هاي شركت و بدون تبعیض از خدمات شركت برخوردار گردند.
حق خروج از شرکت
5-6 –حق خروج از شرکت: با توجه به مفاد ماده 01 قانون بخش تعاوني مبني بر اينکه »خروع عضـو از تعاوني اختیاري اسـت. و نمي توان آن را منع كرد«، اسـتعفاء يك حق براي اعضاء تلقي مي شود.
و بازرس بايد نظارت الزم را به منظور حفظ اين حق به عمل آورد. همچنین در صورتي كه خروع عضو موجب ضرري براي تعاوني باشد. وي ملزم به
2 جبران است.
. در اين خصوص نیز بازرس بايد كنترل لازم را جهت حفظ حقوق شركت اعمال نمايد.
حق دریافت مطالبات در صورت قطع رابطه عضویت
6-6 –حق دریافت مطالبات در صورت قطع رابطه عضویت: چنانچه رابطة عضويت شخص با شركت بنا به موجبات قانوني مربوطه قطع گردد. شركت بايد كلیه حقوق و مطالبات او را طبق قانون پرداخت نمايد. ماده 05 قانون بخش تعاوني در اين مورد اشاره ميدارد: »در صورت لغو عضـويت به سـبب فوت، اسـتعفاء، انحالل و اخراع، سـهم و كلیه حقوق و مطالبات عضو برابر مقررات اساسنامه و قرارداد منعقده محاسـبه و به ديون تعاوني تبديل مي شود. و پس از كسر بدهي وي به تعاوني به او يا ورثهاش حداكثر ظرف مدت سه ماه پرداخت خواهد شد«.
