سهام ممتاز در قانون تجارت : راهنمای جامع و کاربردی
مقدمه
سهام ممتاز یکی از انواع سهام است که در برخی شرکتها به سرمایه گذاران این امکان را میدهد تا از مزایای ویژه ای نسبت به سهامداران عادی برخوردار شوند. این نوع سهام، با داشتن ویژگی هایی خاص، تفاوت های چشمگیری با سهام عادی دارد و می تواند برای افرادی که به دنبال امنیت بیشتر یا بازده بالاتر هستند، جذاب باشد. در قوانین تجارت ایران، نیز به موضوع سهام ممتاز پرداخته شده و شرایط ویژهای برای آن تعیین شده است.
این مقاله بهطور کامل به بررسی مفهوم سهام ممتاز، مزایا و معایب آن، و مقررات قانونی مربوط به آن در قانون تجارت ایران پرداخته و به شما کمک میکند تا درک بهتری از این ابزار سرمایه گذاری پیدا کنید. همچنین، با آگاهی از نحوه عملکرد سهام ممتاز، میتوانید تصمیمات بهتری در سرمایه گذاری خود اتخاذ کنید.
فهرست مطالب
- سهام ممتاز چیست؟
- تعریف و مفهوم
- ویژگیهای سهام ممتاز
- مزایای سهام ممتاز
- حق اولویت در تقسیم سود
- حق تقدم در انحلال شرکت
- دیگر مزایای حقوقی و مالی
- معایب سهام ممتاز
- محدودیت در رأی دهی
- محدودیت در انتقال
- قانون تجارت ایران و سهام ممتاز
- شرایط صدور سهام ممتاز
- مقررات و محدودیت های قانونی
- نحوه استفاده از سهام ممتاز
- نحوه خرید و فروش
- انتخاب سرمایه گذاران
- پرسش های متداول (FAQ)
- نتیجه گیری و جمع بندی
سهام ممتاز چیست؟
سهام ممتاز نوعی از سهام است که ویژگی های خاصی دارد و به سهامداران مزایای ویژهای میدهد. در واقع، این نوع سهام ترکیبی از ویژگی های سهام عادی و اوراق قرضه است. سهام ممتاز معمولاً در برابر سودهای خاص یا بهره مند شدن از پرداخت سود های اولویت دار، بر سهام عادی ترجیح داده میشود.
ویژگی های سهام ممتاز
در ذیل به ویژگی های سهام ممتاز پرداخته ایم.
- اولویت در پرداخت سود: سهام ممتاز معمولاً حق اولویت در دریافت سود شرکت را دارند. این سود، قبل از سود سهامداران عادی تقسیم میشود.
- عدم حق رأی: در بیشتر موارد، سهامداران ممتاز حق رأی در مجامع عمومی شرکت ندارند یا این حق محدود است.
- حق تقدم در انحلال شرکت: در صورت انحلال شرکت، سهامداران ممتاز به نسبت سهام خود نسبت به سهامداران عادی در اولویت دریافت وجوه قرار میگیرند.
مزایای سهام ممتاز
1. حق اولویت در تقسیم سود
سهامداران ممتاز نسبت به سهامداران عادی، در دریافت سود شرکت اولویت دارند. این مزیت باعث میشود که سهامداران ممتاز از سود بالاتری برخوردار شوند، به ویژه در زمان هایی که شرکت سود های خوبی را گزارش میدهد.
2. حق تقدم در انحلال شرکت
اگر شرکت به هر دلیلی بخواهد انحلال پیدا کند، سهامداران ممتاز از حقوق بیشتری برای دریافت سهم خود از داراییهای شرکت برخوردارند. این مزیت به ویژه در شرایط بحرانی یا مالی مشکل دار شرکتها اهمیت دارد.
3. دیگر مزایای حقوقی و مالی
- امنیت بیشتر: سهام ممتاز معمولاً برای کسانی که به دنبال یک سرمایه گذاری کم ریسک هستند، مناسب است.
- حق دریافت سود ثابت: برخی از سهام ممتاز به گونه ای تنظیم شده اند. که به صاحبان خود سود ثابت پرداخت میکنند، که این امر برای سرمایه گذاران جذاب است.
معایب سهام ممتاز در قانون تجارت ایران
1. محدودیت در رأی دهی
سهامداران ممتاز در بیشتر مواقع، حق رأی در مجامع عمومی شرکت ندارند یا این حق رأی به شدت محدود است. این ویژگی میتواند برای افرادی که به دنبال تأثیر گذاری بر تصمیمات شرکت هستند، مشکل ساز باشد.
2. محدودیت در انتقال
انتقال سهام ممتاز ممکن است محدود به شرایط خاصی باشد و یا شرکت ممکن است گزینههایی را برای نقل و انتقال سهام شرکت تعیین کند. این محدودیت ها می توانند از نظر سرمایه گذاران به ویژه در شرایط اقتصادی نامساعد یا در هنگام نیاز به نقدینگی، محدود کننده باشند.
قانون تجارت ایران و سهام ممتاز
در قانون تجارت ایران، سهام ممتاز از نظر حقوقی و مالی مورد توجه قرار گرفته است. سهام ممتاز در ایران به طور کلی میتواند برای اطمینان از جذب سرمایه گذاران و حمایت از حقوق آنان، مقررات خاصی را دنبال کند.
شرایط صدور سهام ممتاز
- طبق قانون تجارت، شرکتها میتوانند به صورت اختیاری سهام ممتاز را به سهامداران خود عرضه کنند.
- برای صدور این سهام، تصمیمات باید در مجامع عمومی و با موافقت اکثر سهامداران گرفته شود.
مقررات و محدودیت های قانونی
- در قانون ایران، شرکتها باید ویژگی های سهام ممتاز را به صورت شفاف بیان کنند، از جمله حقوق سهامداران ممتاز در تقسیم سود، اولویت در پرداخت سود و سایر حقوق مشابه.
- محدودیت هایی در خصوص تبدیل سهام ممتاز به سهام عادی نیز وجود دارد که شرکتها باید آنها را رعایت کنند.
نحوه استفاده از سهام ممتاز
1. نحوه خرید و فروش سهام ممتاز
سهام ممتاز معمولاً در بازارهای بورس یا فرا بورس عرضه میشود. خرید و فروش این سهام ممکن است تحت شرایط خاصی مانند عرضه اولیه و موافقت شرکت قرار گیرد.
2. انتخاب سرمایه گذاران
سرمایه گذاران باید در انتخاب سهام ممتاز توجه ویژه ای داشته باشند. این نوع سهام به افرادی که به دنبال امنیت بیشتر و بازده ثابت هستند، پیشنهاد می شود.
سهام عادی و ممتاز در قانون تجارت ایران
این دو نوع سهم جزء سهام سرمایه ای است که قانون گذار ما آنها را پذیرفته است. سهم است که مانند سهام انتفاعی و مؤسس به صاحب آن امتیازاتی میدهد. که به صاحبان سهام عادی تعلق نمیگیرد ولی در ازاء عوضی آورده نقدی یا غیر نقدی به شریک اعطا می شود امتیازات این گونه سهام انواع مختلف دارد؛ از جمله:
تخصیص سود سالانه بیشتر به صاحب سهم ممتاز
1. تخصیص سود سالانه بیشتر به صاحب سهم ممتاز ؛ مثل اینکه مقرر شود به سهام ممتاز به نسبت سهام عادی درصد بیشتری از سود اختصاص داده شود.
اولویت صاحبان سهام ممتاز در دریافت سود
۲. اولویت صاحبان سهام ممتاز در دریافت سود به دست آمده که ممکن است به سبب کافی نبودن سود سهامداران دیگر از بردن سود در زمان خاصی محروم شوند.
اولویت صاحبان سهام ممتاز در دریافت سود سال های آینده
3.اولویت صاحبان سهام ممتاز در دریافت سود سال های آینده در صورت کافی نبودن سود هر سال مالی.
اعطای امتیاز هنگام تقسیم دارایی
۴. اعطای امتیاز هنگام تقسیم دارایی ،شرکت پس از انحلال؛ بدین ترتیب که مقرر شود از حاصل باقیمانده دارایی شرکت در زمان تصفیه ترجيحاً مبلغ سهام ممتاز پرداخت شود یا در تقسیم دارایی باقیمانده شرکت پس از پرداخت بدهیهای آن به اشخاص ثالث سهم بیشتری به نسبت سهام عادی به صاحبان سهام ممتاز داده شود.
اعطای حق رأی دو یا چند برابر
۵ اعطای حق رأی دو یا چند برابر که در قانون فرانسه از سال ۱۹۳۰ به صراحت ممنوع شده و از زمان تصویب قانون ۱۹۶۶ این کشور راجع به شرکتهای تجاری نیز این ممنوعیت جز در موارد استثنایی حفظ گردیده است.
در حقوق ایران اعطای هرگونه امتیاز به بعضی از صاحبان سهام ممکن است. مشروط بر اینکه مقررات ماده ۴۲ لایحه قانونی ۱۳۴۷ رعایت شود به موجب این ماده هر شرکت سهامی میتواند به موجب اساسنامه و همچنین تا موقعی که شرکت منحل نشده است. طبق تصویب مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام سهام ممتاز ترتیب دهد. امتیازات این گونه سهام و نحوه استفاده از آن باید به طور وضوح تعیین گردد هر گونه تغییر در امتیازات وابسته به سهام ممتاز باید به تصویب مجمع عمومی فوق العاده شرکت با جلب موافقت دارندگان نصف بعلاوه یک این گونه سهام انجام گیرد.
نکات مهم در اعطای سهام ممتاز در قانون تجارت
درباره ماده مذکور چند نکته شایان ذکر است :
اول اینکه شرکت میتواند به موجب اساسنامه یا تصمیم مجمع عمومی فوق العاده در زمان حیات شرکت سهام ممتاز ترتیب دهد. این امر معمولاً یا در زمان تشکیل شرکت انجام میشود. یا هنگام افزایش سرمایه آن و به منظور جلب سرمایه های جدید.
دوم اینکه امتیازات این گونه سهام باید به طور صریح و واضح در اساسنامه، یا صورت مجلس مجمع عمومی فوق العاده قید شود. چون در شرکت سهامی اصل بر این است که همه دارندگان سهام حقوق مساوی دارند. اعطای امتیاز برای بعضی سهام استثنایی بر این اصل ،است معین کردن نوع امتیازات اعطایی ضروری است؛ ولی ضرورت دارد که اعطای این امتیازات موجه ،باشد. در غیر این صورت اعطای امتیاز به صاحب سهم فاقد جهت است. و طبق ماده ۱۹۰ قانون مدنی بی اعتبار خواهد بود.
سوم اینکه قانون گذار تغییر در امتیازات وابسته به سهام ممتاز را به موافقت دارندگان نصف بعلاوه یک سهام ممتاز موکول کرده است. این تصمیم قانون گذار منطقی است؛ چه در غیر این صورت شرکت میتوانست بلافاصله پس امتیازات مذکور، صاحبان سهام را از حقوقی که ابتدا به آنها قول داده بود، محروم کند.
در حقوق فرانسه تصمیم گیری در مورد رژیم حقوقی این گونه سهام به خود صاحبان سهام واگذار شده است که در مجمع خاص و طبق همان شرایطی که در مجمع عمومی فوق العاده باید رعایت شود رأی میدهند. در حقوق ایران تشکیل است.
مجمع اخیر ضروری نیست؛ بنابراین اخذ رأی از طریق مکاتبه هم میسر سرانجام اینکه حد نصاب مقرر در انتهای ماده ۴۲ لایحه قانونی ۱۳۴۷، یعنی موافقت دارندگان نصف بعلاوه یک سهام ممتاز برای تغییر رژیم حقوقی این گونه سهام ضروری است و گرنه تصمیم مجمع عمومی فوق العاده ای که به چنین تغییری رأی داده باطل است.
پرسش های متداول (FAQ) سهام ممتاز در قانون تجارت
1. آیا سهام ممتاز برای تمام شرکتها ضروری است؟
خیر، سهام ممتاز برای تمام شرکت ها ضروری نیست و معمولاً در شرکت های بزرگ یا آن هایی که نیاز به جذب سرمایه گذار دارند، استفاده میشود.
2. آیا سهام ممتاز قابل تبدیل به سهام عادی است؟
برخی از شرکت ها شرایطی را برای تبدیل سهام ممتاز به سهام عادی فراهم می کنند، اما این تبدیل تحت شرایط خاصی انجام میشود.
3. آیا سهام ممتاز در قانون تجارت سود ثابت پرداخت می کند؟
بله، برخی از سهام ممتاز سود ثابت پرداخت می کنند که این مزیت برای سرمایه گذاران جذاب است.
4. آیا سهام ممتاز در همه شرکت ها عرضه می شود؟
نه، عرضه سهام ممتاز در برخی شرکت ها و تحت شرایط خاص انجام می شود.
نتیجه گیری و جمع بندی
سهام ممتاز ابزاری جذاب برای سرمایه گذاران است که به دنبال بهره مندی از مزایای ویژه ای مانند اولویت در تقسیم سود و حق تقدم در انحلال شرکت هستند. با وجود مزایای فراوان، این نوع سهام معایبی مانند محدودیت در رأیدهی و انتقال نیز دارد. در نهایت، انتخاب سرمایه گذاری در سهام ممتاز بستگی به اهداف مالی و سطح ریسک پذیری فرد دارد. با توجه به اینکه قوانین تجارت ایران در این زمینه بسیار روشن و مشخص است، سرمایه گذاران می توانند با خیال راحت از این ابزار استفاده کنند.
این مقاله به طور جامع و کامل به مفهوم سهام ممتاز پرداخته است و مزایا و معایب آن را به تفصیل بررسی کرده است. اگر نیاز به اطلاعات بیشتر یا مشاوره در خصوص سرمایه گذاری در سهام ممتاز دارید، خوشحال می شوم کمک کنم. 😊
