شرکت های نسبی : بررسی ویژگیها و تفاوتها
برای تشکیل شرکت های نسبی، ابتدا لازم است که تمامی مراحل قانونی و الزامات مربوطه رعایت شود. در این راستا، تدوین و تنظیم اساسنامه و شرکتنامه بهعنوان اولین گام ضروری است. پس از تهیه این اسناد، باید اطمینان حاصل شود که کل سرمایه نقدی شرکت به طور کامل پرداخت شده است.
در مواردی که سرمایه به صورت غیر نقدی باشد، ارزیابی دقیق آن توسط کارشناسان ذیصلاح انجام شده و سپس به شرکت تحویل داده میشود. رعایت این مراحل برای اطمینان از صحت و شفافیت فرآیند تشکیل شرکت نسبی ضروری است و تضمینکننده حقوق شرکا و اعتبار قانونی شرکت خواهد بود.
مقدمه
شرکت های نسبی یکی از انواع شرکتهای بازرگانی است که در قانون تجارت ایران به آن اشاره شده است. این نوع شرکت بهویژه در مقایسه با شرکت تضامنی و سایر انواع شرکتهای تجاری ویژگیهای خاص خود را دارد. مسئولیت شرکا در شرکت نسبی به نسبت سرمایهای است که در شرکت دارند، و این امر آن را از شرکتهای دیگر متمایز میکند. در این مقاله، به بررسی مفاهیم پایهای، ویژگیها، مزایا و تفاوتهای شرکت نسبی با دیگر انواع شرکتها خواهیم پرداخت. همچنین، به بررسی مقررات قانونی و شرایط تشکیل این نوع شرکت در قانون تجارت ایران خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
- شرکت نسبی چیست؟
- تعریف و مفهوم شرکت نسبی
- ویژگیهای شرکت نسبی
- مزایای شرکت نسبی
- معایب شرکت نسبی
- شرایط تاسیس و تشکیل شرکت نسبی
- شباهتها و تفاوتهای شرکت نسبی با سایر انواع شرکتها
- شباهتها با شرکت تضامنی
- تفاوتها با شرکت تضامنی
- اسم شرکت نسبی
- مراحل انحلال و ادامه حیات شرکت نسبی
- پرسشهای متداول (FAQ)
- نتیجهگیری و جمعبندی
تعریف و خصوصیات شرکت های نسبی
برابر ماده (۱۸۳ ق.ت) (( شرکت نسبی شرکتی است. که برای امور تجارتی تحت اسم مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل و مسؤولیت هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه ای است .که در شرکت گذاشته است از طرف دیگر ماده ۱۸۴ قانون مزبور قید عبارت شرکت نسبی و لااقل اسم یک نفر از شرکاء را به دنبال نام شرکت الزامی دانسته ، ملاحظه می شود.
که قانونگذار برای آگاهی اشخاص ثالث از نسبی بودن مسئولیت شرکاء قيد عبارت مزبور را لازم دانسته است. منظور از مسئولیت شرکاء به نسبت سرمایه این است. که هر شریک در صورتی که دارائی شرکت پس از انحلال و تصفیه برای ادای دیون و قروض شرکت کافی نباشد به نسبت سهم الشرکه خود از کل قروض در مقابل طلبکاران مسؤولیت مدنی دارد.
مثلاً اگر شرکت نسبی یک میلیون ریال سرمایه داشته باشد. و سه نفر شریک، شخص الف به میزان ۲۰ درصد 000/200 ریال) و ب ۳۰ درصد (000/300 ریال) و ج ۵۰ درصد ( 000/500 ریال) سهم الشرکه داشته باشند. و قروض شرکت نیز ۱۰۰ میلیون ریال باشد.
انحلال و تصفیه شرکت طلبکاران
در صورتی که پس از انحلال و تصفیه شرکت طلبکاران نتوانند مطالبات خود را از دارایی شرکت وصول نمایند شخص الف معادل 20 درصد کل بدهی شرکت یعنی ۲۰ میلیون ریال و ب ۳۰ میلیون ریال و ج ۵۰ میلیون ریال مسئول پرداخت در وجه طلب کاران میباشند.
نحوه تأسیس و طرز کار و انحلال شرکت نسبی با توجه به مواد ۱۸۵ تا ۱۸۹ ق.ت همانند شرکت تضامنی است ( مواد ۱۱۸ تا ۱۲۳ و ۱۲۶) جز مسئولیت شرکاء که به نسبت سرمایه آنها است (مواد ۱۲۷ تا ۱۳۶) و تنها وجه افتراق این دو شرکت در میزان مسئولیت مدنی شرکاء بعد از انحلال شرکت در مقابل طلب طلبکاران می باشد.
شرکت نسبی چیست؟
شرکت نسبی یکی از انواع شرکتهای تجاری است که به موجب قانون تجارت ایران، مسئولیت شرکا به نسبت سرمایهای است که در شرکت گذاشتهاند. این نوع شرکت برای انجام فعالیتهای بازرگانی بین دو یا چند نفر تشکیل میشود. شرکت نسبی، از نظر ساختاری مشابه با شرکت تضامنی است، اما تفاوت اصلی آن در میزان مسئولیت شرکا است. در شرکت تضامنی، شرکا به صورت تضامنی و بهطور فردی مسئول پرداخت بدهیهای شرکت هستند، در حالی که در شرکت نسبی مسئولیت شرکا تنها به میزان سرمایهای است که در شرکت دارند.
ویژگیهای شرکت نسبی
- مسئولیت محدود به سرمایه: هر شریک در شرکت نسبی مسئول پرداخت قروض شرکت به نسبت سرمایهای که در شرکت گذاشته است.
- شباهت با شرکت تضامنی: در بسیاری از موارد، قوانین حاکم بر شرکت تضامنی بر شرکت نسبی نیز حاکم است.
- تشکیل بهمنظور انجام امور بازرگانی: شرکت نسبی برای انجام فعالیتهای تجاری و بازرگانی تأسیس میشود.
مزایای شرکت های نسبی
- مسئولیت محدود به سرمایه: مهمترین مزیت شرکت نسبی این است که مسئولیت هر شریک به نسبت سرمایهای که در شرکت دارد محدود میشود. این ویژگی باعث میشود که خطرات مالی و ریسکهای تجاری برای شرکا کاهش یابد.
- مدیریت آسانتر: شرکت نسبی مشابه با شرکت تضامنی است، اما با توجه به مسئولیت محدود شرکا، برای شرکا شرایط مدیریتی شفافتر و سادهتری ایجاد میشود. این امر در تعیین حدود مسئولیتها و وظایف شرکا کمک شایانی میکند.
- انعطافپذیری در تقسیم سود: در شرکت نسبی، منافع میان شرکا به نسبت سهمالشرکه تقسیم میشود، مگر آن که شرکتنامه ترتیب دیگری را مقرر کرده باشد. این انعطافپذیری امکان تنظیم قراردادهای خاص و هماهنگ با نیازهای تجاری شرکا را فراهم میکند.
- امکان فعالیت تجاری مشترک: این نوع شرکت به شرکا اجازه میدهد که بهطور مشترک در زمینههای بازرگانی فعالیت کنند و از منابع و توانمندیهای یکدیگر بهرهبرداری کنند.
معایب شرکت نسبی
- محدودیت در جلب سرمایه: یکی از معایب شرکت نسبی این است که جذب سرمایه برای این نوع شرکتها دشوارتر از شرکتهای سهامی خاص یا عام است، زیرا مسئولیت محدودتری دارند و ممکن است سرمایهگذاران تمایل کمتری به سرمایهگذاری در این نوع شرکتها داشته باشند.
- محدودیت در انتقال سهمالشرکه: در شرکت نسبی، انتقال سهمالشرکه به دیگری نیاز به رضایت تمام شرکای شرکت دارد. این امر ممکن است در مواقعی که یکی از شرکا قصد فروش سهم خود را دارد، مشکلاتی ایجاد کند.
- مشکلات مدیریتی در صورت بروز اختلافات: اگر در شرکت نسبی اختلافاتی میان شرکا بهوجود آید، ممکن است فرایند حل و فصل این اختلافات پیچیده باشد، چرا که هر شریک مسئولیتی نسبت به نسبت سرمایه خود دارد.
قوانین و مقررات شرکت های نسبی
شرکت های نسبی نوعی از شرکتهای تجاری است که بر اساس قوانین تجارت ایران، حضور حداقل دو شریک در آن الزامی است. سرمایه شرکت شامل وجوه نقدی و غیر نقدی است. که باید بهطور کامل پرداخت و تقویم شود. ارزیابی سرمایه غیر نقدی باید با رضایت شرکا و توسط کارشناس رسمی دادگستری انجام شود. نام شرکت باید شامل عبارت «نسبی» و نام حداقل یکی از شرکا باشد. فعالیت این شرکتها صرفاً در حوزههای تجاری تعریف شده و مسئولیت شرکا به نسبت سرمایه آوردهشان تعیین میشود.
مطابق ماده ۱۸۸ قانون تجارت، شرکای جدید نیز مسئول قروض شرکت، حتی قروض پیش از ورود شان، خواهند بود. مدیریت شرکت، مشابه شرکت تضامنی، به عهده حداقل یک مدیر است که از بین شرکا یا خارج از آنها انتخاب میشود. مسئولیت او مشابه وکیل در برابر موکل است.
تقسیم منافع بر اساس سهم الشرکه صورت میگیرد، مگر اینکه در شرکت نامه ترتیب دیگری مقرر شده باشد. همچنین انتقال سهم شرکا تنها با رضایت تمامی شرکا امکان پذیر است. رعایت این مقررات برای حفظ حقوق شرکا و شفافیت در امور شرکت ضروری است.
شرایط تاسیس و تشکیل شرکت نسبی
برای تأسیس شرکت نسبی، باید شرایط زیر رعایت شود:
- حداقل تعداد شرکا: شرکت نسبی باید حداقل از دو شریک تشکیل شود.
- سرمایه اولیه: سرمایه شرکت باید از طریق توافق بین شرکا مشخص شود. سرمایه نقدی باید تسویه شده و سهمالشرکه غیرنقدی نیز باید ارزیابی شود.
- ثبت شرکت: شرکت نسبی باید در اداره ثبت شرکتها به ثبت برسد و مدارک مربوطه ثبت شود.
شباهتها و تفاوتهای شرکت های نسبی با سایر انواع شرکتها
شباهتها با شرکت تضامنی
- شرکت های نسبی و شرکت تضامنی از نظر ساختاری مشابه یکدیگر هستند. هر دو شرکت برای انجام فعالیتهای تجاری تشکیل میشوند و در هر دو شرکت، مسئولیت شرکا بهطور مشخص تعریف شده است.
- در هر دو نوع شرکت، مدیران از میان شرکا یا افراد دیگر انتخاب میشوند. باید وظایف خود را طبق قانون و قرارداد انجام دهند.
تفاوتها با شرکت تضامنی
- در شرکت تضامنی چیست؟ مسئولیت شرکا بهصورت تضامنی است، یعنی هر شریک در برابر بدهیها مسئولیت کامل دارد. اما در شرکت نسبی مسئولیت هر شریک فقط به نسبت سهمالشرکه او محدود است.
- در شرکت نسبی، امکان تغییرات و انعطافپذیری بیشتری در تقسیم سود و زیان وجود دارد، در حالی که در شرکت تضامنی این تقسیم معمولاً بهصورت ثابت و بدون تغییر انجام میشود.
اسم شرکت نسبی
طبق قانون، اسم شرکت نسبی باید حتماً شامل عبارت «شرکت نسبی» باشد. همچنین، حداقل یکی از اسامی شرکای شرکت باید در نام شرکت ذکر شود. اگر اسم شرکت شامل نام همه شرکا نباشد، باید عباراتی مانند «و شرکاء» یا «و برادران» در کنار نام شریک ذکر شده باشد.
مراحل انحلال و ادامه حیات شرکت نسبی
- انحلال: شرکت نسبی میتواند در صورتی که اهداف خود را محقق نکرده باشد یا با تصمیم شرکا، منحل شود.
- ادامه حیات: در صورت فوت یا خروج یکی از شرکا، با رضایت باقی شرکا، شرکت میتواند به فعالیت خود ادامه دهد.
مدارک لازم جهت ثبت شرکت های نسبی
برای ثبت شرکت های نسبی، ارائه مدارکی نظیر شرکتنامه، تقاضانامه و اساسنامه تکمیل شده به همراه فرم تعیین نام ضروری است. در مواردی که موضوع فعالیت نیاز به مجوز دارد، اصل مجوز فعالیت باید ارائه شود. همچنین، تصویر برابر با اصل مدارک هویتی شرکا، مدیران و هیأت نظار (در صورت بیش از دوازده نفر بودن شرکا) و گواهی عدم سوءپیشینه اعضای هیأت مدیره و مدیرعامل الزامی است. صورتجلسات مجمع عمومی مؤسسین و هیأت مدیره نیز باید در دو نسخه تهیه شود. در صورتی که امور ثبت توسط وکیل انجام میشود، ارائه اصل وکالتنامه ضروری است. ثبت شرکت طبق ماده ۹۵ قانون تجارت الزامی بوده و شرط تکمیل فرآیند تأسیس شرکت محسوب میشود. پس از ثبت، آگهی شرکتنامه و ضمائم آن باید طبق ماده ۱۹۷ قانون تجارت در روزنامه رسمی و یکی از روزنامههای کثیرالانتشار منتشر شود. رعایت این مراحل برای اطمینان از قانونی بودن فعالیت شرکت ضروری است.
پرسشهای متداول (FAQ) شرکت های نسبی
1. آیا مسئولیت شرکا در شرکت نسبی محدود است؟
بله، مسئولیت شرکا در شرکت نسبی به نسبت سرمایهای است که در شرکت دارند.
2. آیا شرکت نسبی برای انجام تمام انواع فعالیتها مناسب است؟
خیر، شرکت نسبی بیشتر برای فعالیتهای بازرگانی و تجاری مناسب است.
3. آیا سهامداران شرکت نسبی میتوانند سهام خود را به دیگری منتقل کنند؟
سهامشرکای شرکت نسبی فقط با رضایت تمام شرکا قابل انتقال است.
4. آیا شرکت نسبی بهراحتی میتواند سرمایهگذار جذب کند؟
خیر، به دلیل مسئولیت محدود شرکا، جذب سرمایه برای این نوع شرکتها ممکن است دشوارتر از شرکتهای سهامی باشد.
نتیجه گیری و جمع بندی
شرکت نسبی یکی از انواع شرکتهای بازرگانی است که با مسئولیت محدود شرکا و ساختاری مشابه به شرکت تضامنی بهوجود میآید. این نوع شرکتها به کشاورزان، بازرگانان و تولیدکنندگان کمک میکنند تا با همکاری جمعی از منابع خود بهرهبرداری کنند. با توجه به مزایای متعدد مانند مسئولیت محدود و تقسیم سود به نسبت سرمایه، این نوع شرکتها میتوانند انتخاب مناسبی برای افرادی باشند که به دنبال مشارکت در فعالیتهای تجاری هستند. اگر به دنبال اطلاعات بیشتر یا مشاوره در خصوص تاسیس شرکت نسبی هستید، خوشحال میشویم که کمک کنیم.
این مقاله بهطور جامع به موضوع شرکت نسبی پرداخته و نکات کلیدی آن را توضیح داده است. اگر سوالی دارید یا نیاز به مشاوره دارید، با ما تماس بگیرید! 😊
