ماهیت شرکت تجاری
دیدگاه های پذیرفته شده در ماهیت شرکت تجاری
درباره چیستی و ماهیت شرکت تجاری بحث های بسیاری شده و دیدگاه های گوناگونی اقامه گردیده است. که دو دیدگاه یعنی قرار داد بودن شرکت» و «شخصیت حقوقی با سازمان دیدگاه های پذیرش یافته میان اساتید حقوق تجارت می باشد.
با این حال و همان گونه که خواهیم دید هیچ یک از این دو دیدگاه گویای ماهیت واقعی چنین نهادی نمی باشد. و باید معیار و ماهیت دوگانه را به رسمیت شناخت.
ماهیت قراردادی بودن شرکت تجاری
مطابق نظریه قراردادی، شرکت نتیجه توافق میان مؤسسین آن می باشد. سند قرارداد شرکت اساسنامه یا شرکت خانه می باشد. که نتیجه توافقات پیش از تأسیس شرکت به شمار می رود. حتی پس از ثبت شرکت سهامداران تاز موارد، با پذیرش مقررات اساسنامه به قرارداد ملحق می گردند.
ایراد مهم این دیدگاه آن است که در مناسبات شرکتی حاکمیت اراده که بنیاد قرارداد را شکل می دهد. به چشم نمی خورد، بلکه اکثریت خواست خود را در چارچوب مجامع عمومی بر اقلیت تحمیل می کنند. به علاوه در روابط شرکتی، شرایط شکلی و بیشتر آمره، تنظیم کننده مناسبات و امور شرکت به شمار می رود.
ایراد دیگر به قرارداد خواندن ،شرکت تفاوت اساسی در شیوه های پایان دادن به رابطه حقوقی قراردادی و شرکتی می باشد. با این توضیح که در قرارداد و به عنوان قاعده، انحلال رابطه حقوقی منوط به موافقت همه طرف ها و یا حکم دادگاه در قالبهای تعریف شده در قانون مدنی می باشد.
در حالیکه انحلال شرکت تجاری تنها با حدنصابهای مقرر در قانون و در شرایطی با حکم دادگاه صورت می گیرد. در حقیقت در شرکت تجاری اکثریت بر خلاف نظر و خواست اقلیت به حیات شرکت پایان می دهد امری که در رابطه قراردادی جایی ندارد.
سازمان یا شخصیت حقوقی شرکت تجاری
در برابر نظریه قراردادی بودن شرکت دیدگاه ماهیت سازمان یا شخصیت حقوقی قرار دارد. نظریه ای که به روشنی در تعریف دکتر ستوده تهرانی از شرکت عنصر محوری به شمار می رود. مطابق این دیدگاه اشخاص با اختصاص بخشی از دارایی و سرمایه خود به شخصیت تازه بنیادی به نام شرکت سازمان و شخصیتی حقوقی ای با حقوق و تعهدات و دارایی مستقل از اعضاء را ایجاد می نمایند. و با جداسازی حقوق و تعهدات شخصی خود از آن شخصیت ،نوبنیاد سازمانی دارای ماهیت شخصیت حقوقی جدا از اعضاء را تشکیل می دهند.
اکثریت اعضاء در مجامع عمومی شرکت های تجاری
مهمترین استدلال طرفداران این نظریه آن است که در شرکت تجاری اکثریت اعضاء در مجامع عمومی و جلسات هیأت مدیره تصمیمات و اراده خود را بر اقلیت تحمیل می کنند. امری که بر خلاف رابطه قراردادی است چرا که در روابط قراردادی همه طرفهای قرارداد در تصمیم سازی مشارکت داشته و باید با تصمیمات گرفته شده موافق باشند.
ماهیت شرکت تجاری
ماهیت سازمانی بودن شرکت و دخالت دولت در آن
فرضیه سازمانی بودن شرکت همانند دیدگاه قراردادی بودن شرکت با ایراداتی روبروست. مهمترین ایراد وارد بر این ،نظریه تأکید بر چهره عمومی شرکت و نادیده گرفتن جنبۀ خصوصی رابطه و آزادی اراده در شرکت تجارتی می باشد.
این امر به خودی خود دخالت دولت در کنترل نحوه تأسیس و اداره شرکت تجاری و مناسبات بازرگانی خصوصی را در پی خواهد داشت.
ایراد مهمتر که با نظریه تاسیس شرکت با ثبت پیوند دارد، آن است که پیش از ثبت شرکت و در مرحله تاسیس شخصیت حقوقی شرکت هنوز به وجود نیامده تا نظریه سازمان بودن شرکت تجاری به عنوان دیدگاهی جامع پذیرش یابد.
ثبت شرکت و شروع رعایت مقررات آن
دیدگاه برگزیده، دیدگاهی میانه است. اگر چه نویسندگان حقوقی تنها یکی از دو که تا تفکیک مرحله تشکیل عملی از مرحله ثبت تاسیس شرکت می باشد. بدین معنی ماهیت شرکت چهره غالب داشته و مؤسسان ضمن مرحله ثبت رسمی شرکت جنبۀ قراردادی شرکت تنظيم مقررات مورد نظر در قالب ،اساسنامه به قواعد آمره حقوق شرکتها داوطلبانه گردن می.نهند.
لکن به محض تشکیل و ثبت ،آن شرکت به عنوان ماهیت شخصیت حقوقی مستقل از اعضاء پا به عرصه وجود گذاشته و هرگونه تصمیم کلان به ویژه تغییر در مواد اساسنامه مستلزم رعایت تشریفات مقرر است.
تا شرکت ثبت نهایی نشود آیا رعایت تشریفات تغییرات آن لازم است؟
در این دیدگاه تا هنگامی که شرکت به ثبت نرسیده شرکاء مجاز به برهم زدن مشارکت بی نیاز از رعایت تشریفات انحلال می باشند. لکن پس از انجام تشریفات ثبت برهم زدن رابطه میان شرکاء تابع تشریفات انحلال شخصیت حقوقی می باشد.
ماهیت شرکت تجاری
