ثبت شرکت نسبی در قانون تجارت
شرکت نسبی یکی از انواع شرکت‌های تجاری است که در ماده ۱۸۶ قانون تجارت تعریف شده است. بر اساس این ماده، شرکت نسبی شرکتی است که با هدف امور تجاری و تحت نامی خاص میان دو یا چند نفر تشکیل می‌شود و مسئولیت هر یک از شرکا به نسبت سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته‌اند.
شرکت نسبی چیست؟
این نوع شرکت از آن جهت “نسبی” نامیده شده که میزان مسئولیت شرکا در قبال تعهدات شرکت به نسبت سرمایه آن‌ها تعیین می‌شود. به عبارت دیگر، در صورت بروز مشکلات مالی یا بدهی، شرکا به اندازه سهم خود در سرمایه شرکت مسئول خواهند بود. این ویژگی باعث می‌شود که شرکت نسبی برای فعالیت‌هایی مناسب باشد که اعتماد و شناخت متقابل میان شرکا اهمیت زیادی دارد.
تعریف شرکت نسبی (Company with Proportionate)
طبق ماده ۱۸۳ قانون تجارت، شرکت نسبی، شرکتی است که برای امور تجارتی در تحت اسم مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل و مسئولیت هریک از شرکا به نسبت سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته‌اند. شرکت نسبی، مانند شرکت تضامنی است، با این تفاوت که در شرکت تضامنی، شرکا در مقابل طلبکاران متضامناً، مسئول پرداخت قروض شرکت هستند؛ ولی در شرکت نسبی به شرح ماده ۱۸۶ قانون تجارت «اگر دارایی شرکت نسبی برای تأدیه تمام قروض شرکت کافی نباشد هریک از شرکا به نسبت سرمایه‌ای که در شرکت داشته مسئول تأدیه قروض شرکت است».
شرکت نسبی در ایران
از شرکت نسبی در قانون تجارت نیز در کشور ما، استقبال چندانی نشده و ثبت این نوع شرکت چندان رایج نمی‌باشد. تعداد این نوع شرکت‌ها به نسبت سایر شرکت‌ها در حداقل قرار دارد.
اسم شرکت نسبی
ماده ۱۸۴ قانون تجارت، مقررات شرکت نسبی در قانون تجارت در اسم شرکت نسبی عبارت (شرکت نسبی) و لااقل اسم یک نفر از شرکا، باید ذکر شود درصورتی‌که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکا نباشد. بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده عبارتی از قبیل «شرکا و برادران» ضروری است.
نحوه تأسیس و ثبت شرکت نسبی
شرکت نسبی با تنظیم شرکت نامه و انعقاد عقد آن و پرداخت تمام تشکیل می‌شود. مادام که تمام سرمایه پرداخت نشده نمی‌توان شرکت را تشکیل شده دانست. سهم‌الشرکه نیز ممکن است نقدی و یا غیرنقدی باشد؛ ولی به‌هرحال سهم‌الشرکه نقدی باید در حین شروع شرکت پرداخت و سهم‌الشرکه غیرنقدی که ممکن است جنس یا کارخانه یا امتیاز و یا کار شرکا باشد به تراضی تمام شرکا باید تقویم (قیمت‌گذاری) و تحویل گردد.
نحوه ثبت شرکت نسبی
برای تأسیس و ثبت این نوع شرکت، همچون شرکت تضامنی، وجود دو یا چند نفر شریک لازم است؛ این نوع شرکت، نیز پس از انجام مراحل تأیید نام شرکت و تحویل شرکت نامه و اساسنامه (اگر باشد) و سایر مدارک لازم به اداره ثبت شرکت‌ها به ثبت می‌رسد. بعد از ثبت در اداره ثبت شرکت‌ها، آگهی تأسیس شرکت در روزنامه رسمی و یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار محل ثبت شرکت آگهی می‌گردد.
مسئولیت شرکا در شرکت نسبی
طبق ماده ۱۸۵ قانون تجارت، دستور ماده ۱۱۸، ۱۱۹، ۱۲۰، ۱۲۱، ۱۲۲، ۱۲۳ قانون تجارت در مورد شرکت نسبی در قانون تجارت نیز لازم‌الرعایه است. اگر دارایی شرکت، برای تأدیه تمام قروض شرکت کافی نباشد. هریک از شرکا به نسبت سرمایه‌ای که در شرکت داشته‌اند مسئول تأدیه قروض شرکت می‌باشند.
مدارک لازم برای ثبت شرکت نسبی
برای ثبت شرکت نسبی، ارائه مدارک زیر الزامی است:
1- دو نسخه شرکتنامه،
2- تقاضانامه و اساسنامه تکمیل شده،
3- فرم تعیین نام با اولویت‌بندی،
4- اصل مجوز فعالیت در صورت نیاز،
5- تصویر برابر با اصل مدارک هویتی شرکا،
6- مدیران و هیئت نظار (در صورت بیش از ۱۲ نفر بودن شرکا)،
7- گواهی عدم سوءپیشینه برای اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل،
8- دو نسخه صورتجلسه مجمع عمومی مؤسسین و هیئت مدیره، و در صورت ثبت شرکت توسط وکیل، اصل وکالتنامه وی نیز باید ارائه شود.
رعایت این الزامات برای تسریع در فرآیند ثبت شرکت نسبی ضروری است.
انحلال شرکت نسبی
مادام که شرکت نسبی منحل نشده مطالبه قروض آن باید از خود شرکت به عمل آید فقط پس از انحلال، طلبکاران می‌توانند با رعایت ماده فوق به فردفرد شرکا، مراجعه کنند. هرکس به‌عنوان شریک ضامن در شرکت نسبی موجودی داخل شود به نسبت سرمایه‌ای که در شرکت می‌گذارد، مسئول قروضی خواهد بود. که شرکت قبل از ورود او داشته اعم از اینکه در اسم شرکت تغییری داده شده باشد یا نشده باشد. قرار شرکا بر خلاف این ترتیب نسبت به اشخاص ثالث اثر ندارد.
شرکت نسبی در قانون تجارت
