حق تقدم و ثبت مالکیت سهام
اولویت سهامداران در خرید سهام جدید
سهامداران یك شركت، همیشه خواهان حفظ حقوق و موقعیت خود در شركت هستند. انتظار دارند در زمان افزایش سرمایه و انتشار سهام جدید از سوی شركت، نسبت به سایر خریداران اولویت داشته باشند. به همین دلیل، ابتدا شركت به سهامداران قبلی خود پیشنهاد فروش سهام می‌دهد. آنها نیز در استفاده یا صرف نظر كردن از این حق تقدم و ثبت مالکیت سهام، اختیار دارند. اما از آنجایی كه قیمت پیشنهادی فروش سهام شركت، با قیمت بازار سهام متفاوت است، سهامداران معمولاً از این حق تقدم استفاده می‌كنند.
آورده سرمایه گذاران در شرکت سهامی چگونه است؟
ما به ازای آورده سرمایه گذاران در شرکت حق مالکیتی است که دارا می شوند. و برگه های سهم نشان دهنده این حق مالکیت است. و آورده سرمایه گذاران نیز به طور معمول نقدی است.
هرچند در ماده ۶ اصلاحیه قانون تجارت؛ آورده سرمایه گذاران به شکل غیر نقدی پیش بینی شده است. اما در ماده ۴۹۵ پیش نویس قانون تجارت جدید پرداخت تمام یا بخشی از سرمایه شرکت سهامی عام به صورت غیر نقد مجاز شمرده نشده است.
انواع سهم در شرکت های سهامی
سهام شرکتها شامل سهام عادی و سهام ممتاز می شود. که امتیازات منظور شده برای این گونه سهام در اساس نامه شرکت درج می شود. سهام در شرکت های سهامی می باشد. ولی در دیگر شرکت ها سهم الشرکه دارند.
سهام عادی چیست؟
معمول‌ترین نوع سهام است. سهام عادی می‌تواند برای شرکتهای سهامی عام یا خاص و بر اساس قانون تجارت منتشر شود.
سهام ممتاز چیست؟
مطابق قانون، برای بعضی از ورقه سهام مزایایی بیشتر از سهام های عادی قائل می‌شوند. در این صورت به آن سهام، سهام ممتاز یا ترکیبی می‌گویند. این امتیاز لازم است که در مجمع عمومی عادی یا سالیانه شرکت سهامی به تصویب اکثریت سهامداران رسیده باشد. این مزایا می‌تواند شامل تخفیف در پرداخت مبلغ اسمی هنگام تأسیس شرکت، دریافت سود ثابت سالیانه، اولویت در دریافت مبلغ اسمی پس از انحلال شرکت، اعمال نظر در خصوص انتخاب مدیران شرکت و دیگر موارد.
گواهینامه موقت سهم چیست؟ و مدت اعتبار آن
به موجب ماده ۲۷ اصلاحیه قانون تجارت تا زمانی که اوراق سهام صادر نشده است، شرکت باید به صاحبان سهام گواهینامه موقت سهم بدهد. که معرف تعداد و نوع سهام و مبلغ پرداخت شده آن باشد. این گواهینامه در حکم سهم است. ولی در هر حال ظرف مدت یک سال پس از پرداخت تمامی مبلغ اسمی سهم باید ورقه سهم صادر و به صاحب سهم تسلیم و گواهینامه موقت سهم مسترد و ابطال گردد.
شرایط صدور ورقه یا گواهی سهم چیست؟
در ماده ۲۸ افزوده شده است. تا وقتی که شرکت به ثبت نرسیده صدور ورقه سهم یا گواهینامه موقت سهام ممنوع است. در صورت تخلف امضا کنندگان مسئول جبران خسارات اشخاص ثالث خواهند بود. اما در پیش نویس قانون تجارت، جدید صدور گواهینامه موقت سهم پیش بینی نشده و در ماده ۵۱۳ مقرر شده است که تا سه ماه پس از تشکیل شرکت باید گواهی سهام صادر و به سهام داران ارائه شود. که منظور از گواهی سهام همان برگه سهام است.
زمان صدور گواهی سهم
با روی داشت به ماده ۴۲۸ که تشکیل شرکت از زمان به ثبت رسیدن آن منظور شده است. صدور گواهی سهام پیش از ثبت شرکت مجاز نیست. در این ارتباط در ماده ۵۱۴ آمده است؛ « تا هنگامی که شرکت در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت نرسیده صدور گواهی سهم ممنوع می باشد. در صورت تخلف، امضاء کنندگان مسئول جبران خسارات وارده به اشخاص ثالث خواهند بود.
تمایز میان حقوق مالکانه سهام داران کنونی و سرمایه گذاران جدید
نکته شایان توجه در شناسایی حقوق مالکانه سهام داران شرکت، تمایز میان حقوق مالکانه سهام داران کنونی و سرمایه گذاران جدید در شرکت است. در همین ارتباط در مفاهیم نظری گزارشگری مالی آمده است. بین حقوق مالکانه اعطایی به صاحبان سرمایه فعلی متناسب با میزان مالکیت آنها و حقوق مالکانه اعطایی به سرمایه گذاران جدید تفاوت وجود دارد.
مورد اول : ضرورتاً رابطه ای بین ارزش آورده و حقوق اعطایی وجود ندارد. به شرط آنکه با صاحبان سرمایه فعلی به طور یکسان برخورد شود. هرگونه اضافه یا کسر پرداخت آشکار برای کسب حقوق جدید، با افزایش یا کاهشی معادل در ارزش حقوق قبلی آنها جبران می.شود.
مورد دوم : برای این که مبادله بین صاحبان سرمایه جدید و قبلی عادلانه باشد. لازم است که ارزش حقوق اعطایی با آورده صاحبان سرمایه جدید مرتبط گردد. هرگاه آورده سرمایه گذاران جدید کم تر از ارزش منصفانه حقوق دریافتی آنها باشد این مبادله منجر به زیانی برای سهامدار جدید می شود.
