مسئولیت هیات مدیره در برابر سهامداران
از آنجا که سهامداران شرکت سهامی صاحبان سهام شرکت هستند. قانونگذار برای آنان حقوق عدیده ای را پیش بینی کرده است. که عملکرد مدیران به عنوان نماینده شرکت باید در تضمین این حقوق .باشد. البته اقدامات آنان در اثنای اداره شرکت باید در جهت منافع شرکت باشد.
حمایت از منافع سهامداران در آگاه کردن آنها توسط هیات مدیره
در خلال آن باید مصالح سهامداران نیز مورد توجه قرار دهند. حمایت از منافع سهامداران بویژه در تمکین مدیران به حق آنان در اکتساب اطلاعات از امور شرکت به میزانی که قانون مقرر کرده عینیت می یابد. که این تمکین موجب میشود. که سهامداران با معرفت و آگاهی قبلی به مصوبات مجامع عمومی که پیرامون تایید بارد تصمیمات هیات مدیره شرکت است رأی دهند.
منافع شرکت و سهامداران
پرسش هایی که ممکن است در این زمینه در ذهن متبادر شوند. این است که آیا منافع شرکت با منافع سهامداران مطابقت دارد؟ و آیا ضرورتا در همه حالات این دو منافع با عنایت به اصل اتحاد منافع شرکت و سهامدار که بر پایه قرارداد شرکت است با هم تطبیق میکنند؟ آیا در مواقعی ممکن است بین این دو منفعت تعارض ایجاد شود؟ اگر چنین باشد مدیران چه موضعی را باید اتخاذ کنند؟
اکثر حقوقدانان بر این باورند که مصلحت شرکت در واقع کلیه منافع فردی سهامداران را در بر میگیرد. زیرا تمامی این منافع برای تحقق یک منفعت واحد گرد هم می آیند. که همان منفعت شرکت است. اگر شرکت در پرتو فعالیتهای اقتصادی و تجارتی سود بدست آورد منفعت عاید شده منتهی به انتفاع و سود بری سهامداران نیز میگردد. لکن باید توجه داشت که در همه مواقع این دو منفعت با هم مطابقت نمی.کنند
زیرا ممکن است بعضاً سهامداران بالاتفاق داخل معامله ای شوند. که سود بالایی در بر دارد لکن در مقابل موجب میشود. که اموال شرکت در معرض خطر و ریسک قرار گیرد. آنچه مسلم است هدف از احکام مقررات قانونی مربوط به شرکتها در درجه اول حمایت از منافع شرکت است. که این احتمال وجود دارد که مدیران از اختیارات خود در جهت منافع شخصی استفاده کنند. به همین دلیل قانون مقرر میدارد. که سهامداران باید حق اطلاع یابی از فعالیتهای شرکت را داشته باشند.
تقویت اعتماد سهامداران به هیات مدیره در اطلاع رسانی به آنها
تکلیف مدیران به دادن اطلاعات در مورد شرکت موجب تقویت اعتماد سهامداران به مدیران می.گردد. سهامدار مانند شخص ثالث نیست بلکه دارای پیوند محکمی با شرکت .است لذا وقوف سهامداران از کیفیت اداره شرکت منجر به این میگردد. که بر اساس اطلاعات صحیح تصمیمات صائب و دقیق بنابراین چنانچه مدیران در اداره شرکت شفافیت لازم در امور را داشته باشند.
اطلاعات درست در اختیار سهامداران بگذارند. منافع آن به شرکت نیز بر میگردد. لکن ممکن است که بعضاً آنان مبادرت به دادن اطلاعات نادرست در مورد شرکت به سهامداران کنند. یا اصولاً از دادن اطلاعات لازم قصور ورزند. پر واضح است که در چنین حالتي مثلاً اگر سهامدار بر مبنی اطلاعات غلط یا بر اثر بی اطلاعی اقدام به خرید و فروش سهام خود در شرکت کند. ممکن متضرر .شود. معلوم است که حالت مزبور موجب ضرر شرکت نمیگردد.
بلکه فقط سهامدار است که زیان میبیند اینجاست. که وی حق دارد علیه مدیران متخلف اقامه دعوی مسئولیت کند و مطالبه جبران ضرر نماید. اساس مسئولیت مدیر در چنین حالتی تقصیر شخصی است لکن اگر مدیر تحت نام شرکت و به حساب شرکت این اقدام را انجام داده باشد میتواند علیه شرکت نیز اقامه دعوی کند.
تخلف مدیران از دادن اطلاعات لازم به سهامدار یکی از مصادیق متعددی است. که سهامدار میتواند اقامه دعوی مسئولیت علیه مدیران .کند. این حق برای سهامداران در مواردی مانند استنکاف بدون دلیل هیات مدیره از پرداخت سودی که مجمع عمومی تصویب کرده به سهامداران و نادیده گرفتن حق اولویت آنان را در خرید سهام جدید نیز وجود دارد.
مثالهای ذکر شده از مواردی است که اغلب اتفاق می افتد و البته شامل کلیه موارد نیست. هر تصمیم یا اقدام هیئت مدیره که خطا و تقصیری را شکل دهد و ضرری داشته باشد. برای آن ایجاد مسئولیت میکند برای سهامدار در اما نوع مسئولیت هیئت در قبال سهامداران از نوع مسئولیت تقصیری یا غیر قراردادی است.
زیرا فی الواقع هیئت مدیره نماینده شرکت است به سهامداران به همین خاطر بایستی تقصیری را که از ناحیه هیئت صورت میگیرد. ضرری را که به سهامداران اصابت میکند به رابطه غیر قراردادی استاد داد و نه رابطه قراردادی.
نحوه پرداخت سود قابل تقسیم
1-براساس ماده ۲۴۰ لایحه قانونی نحوه پرداخت سود قابل تقسیم توسط مجمع عمومی تعیین می شود. اگر می در خصوص نحوه پرداخت تصمیمی نگرفته باشد. هیات مدیره نحوه پرداخت را تعیین خواهد نمود. ولی پرداخت سود به صاحبان سهام باید ظرف هشت ماه پس از تصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم سود ۱۱ لایحه قانونی در خرید سهام جدید صاحبان سهام شرکت به نسبت سهامی که مالکند حق تقدم دارند. قابل نقل و انتقال سهام است.
مهلتی که طی آن سهامداران میتواند حق تقدم مذکور را اعمال کنند کمتر از نخواهد بود. این مهلت از روزی که برای پذیره نویسی تعیین می گردد شروع می شود.
