حداقل و حداکثر اعضاء در ثبت شرکت های تجاری
تعداد شرکا برای انواع ثبت شرکت ها
حداقل اشخاص لازم برای تشکیل شرکتهای تجاری را از جهت حداقل اشخاص لازم برای تشکیل آنها می توان به چهار دسته تقسیم کرد.
تعداد اعضای شرکت با مسئولیت محدود
الف شرکتهای دو شریکه از جمله شرکت های تجاری که می توان با حداقل دو شریک تاسیس کرد: شرکت با مسئولیت محدود (ماده ۹۲ ق.ت) شرکت تضامنی ماده ۱۱۶) ق.ت) شرکت نسبی ماده ۱۸۳) قت و شرکت مختلط غیرسهامی می باشند.
تعداد اعضای شرکت سهامی خاص
ب شرکتهای سه شریکه دو دسته از شرکتهای تجاری را میتوان جزو این دسته از شرکتها قرار داد البته برخلاف شرکتهای دو شریکه که مورد تصریح قانونگذار بوده اند. شرکتهای سه شریکه مورد تصریح قرار نگرفته است.
بلکه از برخی مواد قانونی لزوم وجود سه شخص برای تشکیل این شرکتها قابل استفاده است. که عبارتند از: ۱ – شرکت سهامی خاص لزوم وجود حداقل سه شخص برای تشکیل شرکتهای سهامی خاص از دو ماده ۳ و ۱۰۷ لایحه اصلاحی قسمتی از قانون تجارت ۱۳۲۷ قابل استفاده است. ماده ۳ مقرر میدارد در شرکت سهامی تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر باشد».
تعداد اعضای هیئت مدیره در شرکت سهامی خاص و عام
همان گونه که ملاحظه میشود ماده مزبور از جهت نوع شرکت سهامی یعنی عام و خاص مطلق و بدون قید و شرط بوده و اطلاق آن شامل هر دو نوع شرکت می شود. ماده ۱۰۷ قانون مزبور مقرر داشته است شرکت سهامی به وسیله هیئت مدیره ای که از بین صاحبان سهام انتخاب شده و کلاً با بعضاً قابل عزل می باشند، اداره خواهد شد. عده اعضای هیئت مدیره در شرکت سهامی عام نباید از پنج نفر کمتر باشد.
وجود حداقل 5 نفر عضو در تشکیل شرکت سهامی عام
از ماده فوق استفاده میشود که در شرکتهای سهامی عام برخلاف اطلاق ماده ۳ وجود حداقل ۵ شخص لازم و ضروری است. زیرا از یک طرف به صراحت حداقل اعضای هیئت مدیره در قانون تجارت ۵ نفر اعلام گردیده و از طرف دیگر تصریح شده که اعضای هیئت مدیره باید از میان صاحبان سهام انتخاب شوند. و اقتضای جمع صدر و ذیل ماده ۱۰۷ این است که برای تشکیل شرکت سهامی عام حداقل ۵ شخص لازم و ضروری است. بنابراین ماده ۱۰۷ فوق مفید ماده ۳ بوده و حکم ماده ۳ را مختص شرکت سهامی مزبور در چندان به خاص قرار داده است.
حداقل تعداد اعضای شرکت های تضامنی نسبی و مختلط غیرسهامی
در لایحه جدید تجارت نیز حداقل شرکا در شرکتهای تضامنی نسبی و مختلط غیرسهامی دو شخص است. ولی شرکت با مسئولیت محدود میتواند با یک شخص نیز تشکیل گردد. مواد ۳۹۳، ۵۰۶ ۵۳۲ و ۴۷۹ ۲ در لایحه جدید تجارت نیز حداقل شرکای شرکت سهامی خاص به شخص است.
(ماده ۴۷۴) در لایحه جدید ،تجارت شرکت مختلط سهامی به دو نوع عام و خاص تقسیم میشود. که برای تشکیل مختلط است (ماده ۵۲۵) سهامی عام حداقل ۸ شخص و برای تشکیل مختلط سهامی خاص حداقل ۳ شخص لازم و ضروری است.
قانون تجارت در مورد تعداد اعضای شرکت مختلط سهامی
شرکت مختلط سهامی در مورد شرکت مختلط سهامی نیز مانند شرکت سهامی خاص در مورد حداقل شرکا تصریح قانونی مبنی بر لزوم ۳ شخص وجود ندارد. بلکه ماده ۱۶۲ ق.ت مقرر داشته است. شرکت مختلط سهامی شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی بین یک عده شرکاء سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل می شود.»
دیدگاه قانونگذار در تعداد شرکای سهامی
از واژه «عده» در ماده فوق استفاده میشود که از دیدگاه قانونگذار تعداد شرکای سهامی در این شرکت بر خلاف شریک ضامن نمی تواند یک شخص باشد. زیرا از نظر قواعد ادبی واژه «عده» بر یک شخص اطلاق نمی شود.
و در صورت اطلاق چنین استعمالی مجاز خواهد بود. نه حقیقت و استعمال مجازی نیازمند قرینه است که به آن قرینه صارفه گفته می شود. که موجب انصراف ذهن از معنای حقیقی به معنای مجازی گردد. و در خصوص مورد نه تنها چنین قرینه ای وجود ندارد.
حداقل و حداکثر اعضاء در شرایط ثبت شرکت تجاری
آیا قانونگذار در خصوص تعداد اعضای شرکت ها صراحتا گفته است؟
بلکه سه موید بر اراده معنای حقیقی از آن وجود دارد.
موید اول واژه شرکاء سهامی است که به تبعیت از واژه «عده» قانونگذار آن را به صیغه جمع آورده نه مفرد (شریک) در حالی که در مورد شریک ضامن که وجود یک شخص را کافی دانسته است. از واژه شریک استفاده نموده است.
موید دوم این است که اگر مراد قانونگذار در مورد حداقل تعداد شریک سهامی نیز یک نفر بود. مانند شریک ضامن آن را مورد تصریح قرار میداد. از اینکه قانونگذار در مورد دو دسته شریک شرکت مختلط سهامی دو تعبیر متفاوت «عده ای» و «یک یا چند نفر» آورده معلوم میشود. که از هر کدام از واژهها معنای خود را اراده کرده است.
مؤيد سوم این است که قانونگذار در قسمت دوم ماده ۱۶۲ ق.م و در مقام بیان مسئولیت هر کدام از شرکای شرکت از یک عده تحت شرکای سهامی (به صیغه (جمع) و از دسته دیگر به عنوان شرکت ضامن به) صیغه مفرد نام برده است. البته برخی از حقوقدانان ظاهراً بدون توجه به ماده فوق شرکتهای مختلط سهامی را جزو شرکتهای دو شریکه معرفی نموده اند -۳- شرکت ۵ شریکه تنها شرکتی که برای تشکیل آن وجود پنج شریک لازم و ضروری است. عبارت از شرکت سهامی عام است که از ماده ۱۰۷ لاقت این مطلب قابل استفاده است که در قسمت قبل به آن اشاره گردید.
حداقل تعداد اعضای شرکت تعاونی
به موجب ماده ۳۷۳ لایحه جدید تجارته تعداد سهامداران شرکت سهامی عام نباید از هفت شخص کمتر باشد.
شرکت ۷ شریکه شرکت تعاونی تنها مصداق این شرکت می باشد که به موجب تبصره ماده ۲ قانون شرکت تعاونی مصوب ۱۳۵۰ تعداد اعضای شرکت تعاونی نباید از ۷ عضو کمتر باشد. نکته قابل توجه این است که قانونگذار در شرکتهای تعاونی به جای واژه شریک» از واژه «عضو» استفاده نموده است. و عضو شرکت را نیز اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی نامیده است.
مقاله جامع شرایط و وظایف عضو در شرکت تعاونی برای مطالعه خالی از فایده نیست.
