هیات مدیره در قانون تجارت
هیئت مدیره شرکت های سهامی در قانون تجارت
اداره و پیشبرد امور شرکت های سهامی اعم از کوچک و بزرگ کاری گروهی است که توسط مدیران برگزیده از سوی سهام داران که از میان سهام داران حقیقی و حقوقی قابل گزینش و انتصاب اند انجام می پذیرد. در اصلاحیه قانون تجارت، این مدیران برگزیده هیئت مدیره نامیده شده اند.
به موجب ماده ۱۰۷ این اصلاحیه شرکت سهامی به وسیله هیئت مدیره ای که از بین صاحبان سهام انتخاب شده و كلاً يا بعضاً قابل عزل می باشند اداره خواهد شد. عده اعضای هیئت مدیره
در شرکتهای سهامی عام نباید از پنج نفر کم تر باشد.
هیات مدیره شرکتهای سهامی توسط چه مجمعی انتخاب می شوند؟
مدیران شرکت توسط مجمع عمومی موسس و مجمع عمومی عادی انتخاب می شوند. مدت انتخاب هیات مدیره در شرکت های سهامی خاص و عام 2 سال و در شرکت های تعاونی 3 سال انتخاب خواهند شد.
هیات مدیره در قانون تجارت
منظور از هیات مدیره و مدیران شرکت چیست؟
هر چند در اصلاحیه قانون تجارت واژه های هیئت مدیره و مدیر تعریف نشده اند، اما در هر جای اصلاحیه که از مدیران نام برده شده منظور هیئت مدیره شرکت بوده است. و هرجا که منظور مدیر عامل شرکت بوده است. از وی با همین عنوان نام برده شده است. به این ترتیب با وجود این که مدیر عامل توسط هیئت مدیره برگزیده می شود. و به موجب ماده ۱۲۵ نماینده شرکت بوده و از طرف شرکت حق امضاء دارد، اما در متن اصلاحیه قانون از شمار مدیران شرکت خارج شده است.
مقاله مسئولیت کیفری هیات مدیره شرکت با این مطلب مرتبط است پیشنهاد می کنم مطالعه فرمایید.
منظور از مدیران شرکت در قانون تجارت چیست؟
اما در ماده ۴۴۲ پیش نویس قانون تجارت جدید این تمایز بین اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل از میان برداشته شده است. و از همگی به عنوان مدیران شرکت نام برده شده است. در متن این ماده گفته شده است؛ منظور از مدیران در این قانون، کسانی هستند که به موجب تصمیم مؤسسین یا مجمع عمومی یا شرکاء و یا صاحب سرمایه در شرکت یکنفره حسب مورد به عنوان عضو هیئت مدیره، مدیر و یا مدیر عامل انتخاب شده اند. مدیر یا مدیران تصفیه شرکتهای در حال تصفیه نیز از نظر مقررات این قانون مدیر تلقی می شوند.
عنوان مزبور شامل شخصی که از سوی هیئت مدیره یا مدیران به عنوان مدیر عامل برگزیده شده است نیز خواهد شد.
تبصره :۲ موضوع این ماده شامل شخص حقیقی که به عنوان نماینده شخص حقوقی عضو هیئت مدیره یا مدیر معرفی شده باشد نیز خواهد شد».
مسئولیت اداره شرکت های سهامی
مفاد ماده ۱۰۷ اصلاحیه قانون تجارت با تغییراتی در نگارش و محتوا، در ماده ۵۹۰ پیش نویس قانون تجارت جدید بازتاب یافته است؛ اداره شرکت سهامی به وسیله هیئت مدیره ای مرکب از اشخاص حقیقی و حقوقی که از میان سهام داران یا خارج از آن ها انتخاب می گردند. و کلاً یا بعضاً قابل عزل می باشند، صورت می پذیرد.
تبصره: شخص حقوقی که برای عضویت هیئت مدیره انتخاب می شود، باید یک شخص حقیقی را به نمایندگی دائمی خود جهت انجام وظایف مدیریت معرفی نماید».
حداقل تعداد اعضای هیات مدیره در شرکت سهامی عام و خاص
و در ماده ۵۹۳ در مورد تعداد اعضای هیئت مدیره گفته شده است؛ «حداقل تعداد اعضای هیئت مدیره در شرکت سهامی خاص سه و در شرکت سهامی عام پنج عضو می باشد».
پیشنهاد می کنم مقاله ممنوعیات انتخاب هیات مدیره شرکت را مطالعه فرمایید.
آیا در قانون تجارت هیات مدیره می تواند خارج از اعضاء باشد؟
تغییر محتوایی در ماده ۵۹۰ پیش نویس قانون تجارت جدید نسبت به اصلاحیه قانون تجارت مربوط به گزینش اعضای هیئت مدیره است که از داخل سهام داران یا خارج از آنها قابل گزینش اند. به این ترتیب با توجه به تخصصی شدن مقوله مدیریت در شرکتهای امروزین با گزینش اعضای هیئت مدیره از میان خارج سهام داران امکان استفاده از دانش و تجربه افراد ورزیده و ماهر در زمینه مدیریت شرکت ها فراهم می شود.
هیات مدیره در قانون تجارت
امکان تفویض وظایف هیات مدیره به غیر
در ماده ۴۵۶ نیز گفته شده است؛ سمت مدیریت در شرکت قائم به شخص بوده و غیر قابل واگذاری به دیگران می باشد. لیکن مدیر یا مدیران شرکت در چارچوب مقررات قانونی و اساس نامه مجاز به تفویض بخشی از وظایف و اختیارات خود به دیگری می باشند».
هر چند بایسته است مدیران شرکت های امروزین کارشناسانی با اطلاعات فراگیر و با چند مهارت باشند. اما گاهی ضرورت کاری یا زمانی ایجاب می کند. تا این مدیران انجام بخشی از وظایف شان را به کارشناسان دیگر واگذار کنند. امکان واگذاری وظایف در اصلاحیه قانون تجارت پیش بینی نشده بود. و در پیش نویس قانون تجارت جدید این کاستی برطرف شده است.
کدام وظیفه هیات مدیره که غیر قابل واگذاری هستند؟
در ماده ۱۳ دستورالعمل حاکمیت شرکتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرا بورس ایران وظایف غیر قابل واگذاری هیئت مدیره به ترتیب زیر برشمرده شده است:
۱- انتخاب هیئت عامل مدیر عامل و قائم مقام یا جانشین وی اعضای کمیته های ریسک ،حسابرسی انتصابات و جبران خدمات و سایر کمیته های هیئت مدیره مدیر حسابرسی داخلی و نظارت بر عملکرد آنان
۲- معرفی عضو/ اعضای هیئت مدیره برای شرکتهای فرعی و وابسته و تعیین نماینده عضو حقوقی هیئت مدیره در شرکتهای فرعی و وابسته
۳- تعیین حقوق، مزایا و پاداش مدیر عامل و قائم مقام وی اعضای کمیته حسابرسی و سایر کمیته های هیئت مدیره که عضو هیئت مدیره نیستند و مدیر حسابرسی داخلی و مبلغ و محتوای قراردادهای حسابرسی داخلی
۴- تصویب برنامه راهبردی خط مشیهای اجرایی منشور اخلاق ،سازمانی آیین نامه های لازم جهت اداره امور و فعالیتها از جمله آیین نامه استخدام معاملات حقوق و دستمزد تعیین صلاحیت، تعیین سمت و سایر مقررات شرکت
۵- کسب اطمینان از استقرار سازوکارهای مناسب برای مدیریت ریسک
۶- تصویب و افشای معاملات با اهمیت شرکت با اشخاص وابسته مطابق با ضوابط و مقررات سازمان تصویب معاملات با اهمیت مربوط به داراییهای ثابت مشهود، نامشهود.
7- سرمایه گذاری ها و استقراض
8- تعیین شرایط ترهین و توثیق عمده اموال و هبه یا صلح اموال یا حقوق شرکت
۹ – تصویب بودجه سالانه شرکت و نظارت بر اجرای آن
۱۰ تصویب سیاست های مربوط به تعیین قیمت و شرایط فروش محصولات و ارائه خدمات
وظایف هیات مدیره در اساسنامه شرکت
به موجب بند ۱۶ از ماده ۸ اصلاحیه قانون تجارت تعیین وظایف و حدود اختیارات هیات مدیره شرکت از مواردی است که باید در اساس نامه شرکت بازتاب داشته باشد. و به موازات این الزام قانونی در ماده ۱۱۸ درباره اداره شرکت سهامی آمده است: جز درباره موضوعاتی که به موجب مقررات این قانون اخذ تصمیم و اقدام درباره آنها در صلاحیت خاص مجامع عمومی است.
مدیران شرکت دارای کلیه اختیارات لازم برای اداره امور شرکت می باشند. مشروط بر آن که تصمیمات و اقدامات آن ها در حدود موضوع شرکت باشد. محدود کردن اختیارات مدیران در اساس نامه یا به موجب تصمیمات مجامع عمومی فقط از لحاظ روابط بین مدیران و صاحبان سهام معتبر بوده و در مقابل اشخاص ثالث باطل و کان لم یکن است.
هیات مدیره در قانون تجارت
اختیار کاهش وظایف هیات مدیره با کدام مجمع عمومی می باشد؟
هر چند واژه اداره از واژه های تعریف نشده در اصلاحیه قانون تجارت است اما با روی داشت به متن ماده مزبور می توان آن را مترادف با تصمیمات و اقدامات هیئت مدیره دانست. که در درجه اول در محدوده موضوع شرکت قرار بگیرند. و در درجه دوم در ارتباط با موضوع هایی نباشند که تصمیم و اقدام درباره آنها به موجب اساس نامه به مجامع عمومی مربوط می شود.
به این ترتیب هیئت مدیره از اختیارات لازم برای تصمیم گیری و اقدام در امور اجرایی استخدامی بانکی بیمه ای، مالی، معاملاتی و غیره شرکت برخوردار است. و تنها مجمع عمومی فوق العاده است که می تواند با تغییر در اساس نامه شرکت از میزان این اختیارات بکاهد.
مفاد ماده ۱۱۸ اصلاحیه قانون تجارت با تغییر نگارش آن در ماده ۵۹۶ پیش نویس قانون تجارت جدید تکرار شده و بازتاب یافته است. در نگارش جدید این ماده قانونی واژه «بی اثر» جایگزین عبارت باطل و کان لم یکن شده است.
