تعریف شرکت تعاونی در قانون تجارت

تعریف شرکت تعاونی در قانون تجارت

شرکت تعاونی در قانون تجارت

اگر چه در مورد شرکتهای سهامی (( لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت)) مصوب 1347 به طور روشن مرجع اصلی قوانین ناظر بر این نوع از شرکت ها محسوب می شود.

لیکن در مورد شرکت های تعاونی این شفافیت قانونی لازم در رابطه با اینکه کدام قانون حاکم است، وجود ندارد. این موضوع در نحوه اداره شرکت های تعاونی که جنبه فراگیر داشته و طیف وسیعی از اقشار مردم با زمینه های تحصیلی و کاری مختلف را پوشش می دهد اخلال ایجاد کرده است.

شرکت تعاونی متعارف

 شرکت تعاونی چیست؟  شخص حقوقی است. که با رعایت قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 1370 مجلس شورای اسلامی و مواردی از قانون شرکت های تعاونی مصوب 1350 که نسخ نشده است. و اصلاحات بعدی آن ها تشکیل شده باشد. این نوع شرکت تعاونی متعارف نیز نامیده می شود.

همچنین به موجب تفسیر قانون مورخ 4/6/1371 مجلس شورای اسلامی سازمان های مشروحه ذیل از شمول قانون بخش تعاونی اقتصاد صریحا مستثنی شده اند:

الف- سازمان مرکزی تعاون روستایی

ب- سازمان شرکت های سهامی زراعی

ج- تعاونی های تولید روستایی

تعریف شرکت تعاونی

یکی از موضوعات اساسی در رابطه با شرکت های تعاونی، تفکیک این گونه شرکت ها از سایر شرکت های تجاری است.

طبق ماده 20 قانون تجارت، شرکت های تعاونی یکی از اقسام هفتگانه شرکت های تجاری بوده که عبارتند از:

شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت مختلط سهامی، شرکت نسبی و شرکت تولید ومصرف.مواد 190 و 192 قانون تجارت نیز هر یک از شرکت های تعاونی تولید و مصرف را تعریف کرده است:

در ماده (190) قانون تجارت آمده است: (( شرکت های تعاونی تولید شرکتی است. که بین عده از ارباب حرف تشکیل  می شود. و شرکاء مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیاء یا اجناس به کار می برند)).

انواع شرکت های تعاونی

تعداد زیادی از شرکت‌های تعاونی بر اساس ویژگی‌های مختلف آن‌‌ها قابل دسته‌بندی هستند. در قانون شرکت‌های تعاونی مصوب ۱۶ خرداد سال ۱۳۵۰، ۹ نوع شرکت تعاونی شامل شرکت‌های تعاونی کشاورزی روستایی، صیادان، مصرف‌کنندگان، مسکن، اعتبار، آموزشگاه‌ها، کار، صاحبان حرفه‌ها و صنایع دستی، صنایع کوچک و تهیه و توزیع و صاحبان مشاغل آزاد پیش‌بینی شده است.

این شرکت‌ها در قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی به عنوان “شرکت‌های تعاونی متعارف” شناخته می‌شوند. علاوه بر این، دو نوع دیگر از شرکت‌های تعاونی به نام‌های شرکت تعاونی سهامی عام و شرکت تعاونی فراگیر ملی نیز وجود دارند.

شرکت‌های تعاونی بر اساس عضویت در قانون تجارت

شرکت تعاونی مصرف برای چه مقاصدی تشکیل می گردد؟

و در ماده (192) قانون تجارت شرکت تعاونی مصرف این چنین تعریف شده است:

(( شرکت تعاونی مصرف شرکتی است که برای مقاصد ذیل تشکیل می شود:

1-فروش اجناس لازمه برای مصارف زندگانی اعم از اینکه اجناس مزبوره را شرکاء ایجاد یا خریده باشند.

2-تقسیم نفع و ضرر بین شرکاء به نسبت خرید هر یک از آن ها)).

ماده 2 قانون شرکت های تعاونی (1350) آمده است: (( شرکت تعاونی شرکتی است که از اشخاص حقیقی یا حقوقی که به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق خود یاری و کمک متقابل و همکاری آنان موافق اصولی که در این قانون مصرح است تشکیل می شود.))

تعریف تعاونی در قانون بخش تعاونی

در ماده 2 قانون بخش تعاونی اتصاد(1370) تعریف مشخصی ازشرکت تعاونی ارایه نشده است. و صرفا این عبارت درج شده است : (( شرکت هایی که با رعایت مقررات این قانون تشکیل و به ثبت برسند تعاونی شناخته می شود.))

لذا یکی از شاخص های تشخیص یک شرکت تعاونی اساسنامه آن است: در ماده 5 قانون بخش تعاونی اقتصاد (1370) آمده است :

(( اساسنامه هر یک از تعاونی ها باید با رعایت مقررات این قانون شامل نکات زیر باشد. نام با قید کلمه تعاونی، هدف، موضوع، نوع، حوزه عملیات، مدت، مرکز اصلی عملیات و نشانی، میزان سرمایه، مقررات مربوط به عضو، ارکان، مقررات مالی و کار، انحلال و تصفیه.

فعالیت شرکت‌های تعاونی در قانون تجارت

لزوم درج کلمه تعاونی

تبصره: تابعیت تعاونی ها باید ایرانی باشد.))

اکثر موضوعات فوق الذکر در اساسنامه سایر اقسام شرکت های تجاری نیز درج  می شود .و لذا طبق این تعریف تنها ملاک تفکیک یک شرکت تعاونی از سایر شرکت های تجاری، لزوم درج کلمه (( تعاونی)) در عنوان شرکت می باشد.

همین ملاک قبلا در ماده 22 قانون شرکت های تعاونی (1350) نیز به عنوان شرط ضروری برای درج در اساسنامه شرکت های تعاونی قید شده بود.

شرکت تعاونی روستایی چیست؟