تفاوت شرکت دولتی و غیر دولتی
تقسیم بندی مربوط به شرکتهای تجاری
یکی از تقسیم بندی مربوط به شرکتهای تجاری تقسیم آنها به شرکتهای دولتی و غیر دولتی است. شرکت دولتی برای اولین بار در قانون محاسبات عمومی سال ۱۳۴۹ تعریف شده بود.
شرکت دولتی چیست؟
به موجب ماده ۴ قانون مزبور آمده بود: «شرکت دولتی واحد سازمانی مشخصی است که با اجازه قانون به صورت شرکت ایجاد می شود. بیش از ۵۰ درصد سرمایه آن متعلق به دولت باشد. هر شرکت تجاری که از طریق سرمایه گذاری شرکت های دولتی ایجاد شود. مادام که بیش از پنجاه درصد سهام آن متعلق به شرکتهای دولتی است. شرکت دولتی تلقی می شود.
به چه شرکت هایی دولتی می گویند؟
مفاد ماده مزبور با کمی تغییر در ماده ۴ قانون محاسبات عمومی کشور مصوب ۱۳۶۶/۶/۱ مورد پذیرش واقع شده است. ماده ۴ مقرر می دارد: «شرکت دولتی واحد سازمانی مشخصی است. که با اجازه قانون به صورت شرکت ایجاد شود. یا به حکم قانون و یا دادگاه صالح ملی شده و یا مصادره شده و به عنوان شرکت دولتی شناخته شده باشد. بیش از ۵۰ درصد سرمایه آن متعلق به دولت .باشد. هر شرکت تجاری که از طریق سرمایه گذاری شرکتهای دولتی ایجاد شود. مادام که بیش از پنجاه درصد سهام آن متعلق به شرکتهای دولتی است. شرکت دولتی تلقی می شود.
فرق شرکت های دولتی با غیر دولتی
بنابراین هر شرکت تجاری که حداقل %۵۱ سرمایه آن متعلق به دولت باشد، شرکتی دولتی محسوب می شود. نکته قابل توجه در مورد شرکتهای دولتی این است که این شرکت ها برخلاف شرکتهای تجاری غیر دولتی تابع قوانین تاسیس و اساسنامه خود می باشند.
فقط در مورد موضوعاتی که در قوانین تاسیس و اساسنامه های آنها مقرراتی ذکر نشده باشد. تابع مقررات لایحه اصلاحی قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۳۷ خواهند بود. ماده ۳۰۰ ل لقت البته در این مورد فرقی بین شرکتهای صد درصد دولتی و شرکتهای دولتی که بیش از پنجاه درصد سرمایه آنها متعلق به دولت است. وجود ندارد.
تفاوت شرکت دولتی و غیر دولتی
در مورد شرکتهای دولتی چند مطلب قابل توجه است.
لزوم اجازه تشکیل در شرکت های دولتی
مطلب -اول ایجاد شرکت دولتی برخلاف شرکتهای غیر دولتی نیازمند اجازه قانون می باشد. یا اینکه شرکت در ابتدای امر به صورت غیر دولتی تشکیل ولی در ادامه به حکم قانون یا دادگاه صالح ملی شده و یا مصادره شده باشد. به عنوان شرکت دولتی شناخته شود. در حالی که تشکیل شرکتهای غیر دولتی نیازمند اجازه قانون نمی باشد.
تمایز شرکت دولتی با غیر دولتی در اساسنامه
مطلب -دوم شرکتهای دولتی برخلاف شرکتهای غیر دولتی، تابع قوانین تاسیس و اساسنامه خود می باشند. فقط در مواردی که در قوانین تاسیس و اساسنامه آنها حکمی مقرر نشده باشد. تابع مقررات لایحه اصلاحی قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۳۷ خواهند بود. قانون تجارت نسبت به آنها شمول نخواهند داشت. در حالی که شرکتهای غیر دولتی بر حسب مورد تابع مقررات قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ و لایحه اصلاحی قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷ و قانون شرکتهای تعاونی و قانون بخش تعاون جمهوری اسلامی مصوب ۱۳۷۰ می باشند. همچنین تابع مقررات اساسنامه خود به شرطی که مغایر با مقررات آمره قوانین فوق الذکر نباشد می باشند.
مهمترین شرکتهای دولتی بانکها
مطلب سوم یکی از مهمترین شرکتهای دولتی بانکها می باشند. که به موجب بند الف ماده ۳۱ قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱/۴/۱۸ تشکیل بانک فقط به صورت شرکت سهامی عام با سهام با نام ممکن می باشد.
چنانکه بعد از پیروزی انقلاب ،اسلامی با تصویب قانون ملی شدن بانکها مصوب ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب اسلامی ایران کلیه سهام بانکهای موجود در زمان تصویب قانون به مالکیت دولت درآمده و ملی شدند. مانند بانک تجارت بانک صادرات و اگرچه بعدها تعدادی از سهام بانکها در راستای اصل ۴۴ قانون اساسی و موجب قوانین به اشخاص واگذار گردید.
مانند شرکت ایران خودرو که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اکثریت سهام آن به نفع دولت مصادره شده و در نتیجه شرکت مزبور شرکت دولتی گردید.
برای مطالعه بیشتر در مورد شرکتهای دولتی مراجعه شود.
شباهت شرکت های دولتی به شرکت های تک شریکه
مطلب -چهارم –شرکتهای صد در صد دولتی بیشتر شبیه شرکتهای تک شریکه می باشند. زیرا در این شرکتها همه سرمایه به وسیله دولت تامین می شود. که به عنوان یک شخص شناخته می شود. که قبلا در مبحث راجع به شرکت های تک شریکه مطالبی مطرح شده است.
تفاوت شرکت دولتی و غیر دولتی
شرکت غیر دولتی چیست؟
شرکت غیر دولتی با توجه به مفهوم و ملاک شرکتهای دولتی، شرکتی است که همه سرمایه یا حداقل ۵۰٪ سرمایه آن متعلق به اشخاص خصوصی و غیر دولتی باشد شرکتهای غیر دولتی برخلاف شرکتهای دولتی با توجه به نوع آنها بر حسب مورد تابع احکام و مقررات قانون تجارت و لایحه اصلاحی قسمتی از قانون تجارت ۱۳۴۷ و همچنین اساسنامه خود می باشند. شرکتهای تعاونی نیز تابع قانون تجارت و مقررات شرکتهای تعاونی و اساسنامه خود خواهند بود.
