نقش ثبت در دوران فعالیت و پایان شرکت
پس از ثبت شرکت چه تغییرات ممکن است ایجاد شود؟
بعد از تاسیس شرکت به دلایلی ممکن است تغییراتی در آن ایجاد شود. که نیاز به ثبت تغییرات شرکت داشته باشد؛ برخی از این تغییرات در جریان فعالیت امری عادی و جزو لوازم فعالیت شرکت است؛ مانند تغییر اساسنامه، تغییر مدیران و بازرس یا بازرسان، نام و مشخصات و اختیارات مدیر عامل، افزایش یا کاهش سرمایۀ شرکت، نقل و انتقال سهام، تبدیل سهام، توقیف سهام از سوی طلبکاران شرکت و ایجاد شعبه. همچنین ضرورتهایی ممکن است پیش آید که لازم باشد. ممیزات اساسی شرکت مانند نام و اقامتگاه تغییر کند.
لزوم ثبت تغییرات شرکت در اداره ثبت شرکت ها
از طرف دیگر، امروزه با فراهم شدن زمینه های قانونی ادغام وتبديل شرکتهای تجاری بدیهی است مسایل ثبتی مربوط به آن نیز لازم است مورد بررسی قرار گیرد. همچنین با توجه به این که شرکت های تجاری همگی تاجر محسوب می شوند. ورشکستگی شرکت در خصوص تمام آنها میتواند مصداق داشته باشد. لذا نقش اداره ثبت در این زمینه باید روشن شود. در نهایت در صورت فراهم شدن موجبات انحلال شرکت که به منزله پایان حیات شخص حقوقی است. حفظ حقوق اشخاص ثالث و جامعه ایجاب میکند که این امر در مرجع ثبت شرکت ها منعكس شود.
چه نوع تصمیمات و یا تغییرات شرکت باید به اداره ثبت شرکت ها ارسال شود؟
در این راستا ماده 106 ل.ا.ق.ت. مقرر کرده است: «در مواردی که تصمیمات مجمع عمومی متضمن یکی از امور ذیل باشد یک نسخه از صورتجلسه مجمع باید به جهت ثبت به مرجع شرکت ها ارسال گردد:
۱- انتخاب مدیران و بازرس یا بازرسان؛
۲- تصویب ترازنامه؛
۳- کاهش یا افزایش سرمایه و هر نوع تغییر در اساسنامه؛
4- انحلال شرکت و نحوه تصفیه آن.
نظارت پسینی مرجع ثبت شرکتها و نقش آن در تغییرات مربوط به دورۀ فعالیت شرکت
بر این اساس مطالب این نوشته در دو مبحث مطرح خواهد شد:
- ابتدا در مبحث نخست به: تشریفات ثبتی مربوط به دورۀ فعالیت شرکت پرداخته می شود؛
- سپس در مبحث دوم، تشریفات ثبتی مربوط، تغییر ماهیت، تصفیه و پایان شرکت مورد بررسی قرار می گیرد.
نقش ثبت در دوران فعالیت و پایان شرکت
نظارت پسینی مرجع ثبت شرکتها
بازرسی درون و برون شرکتی
نظام بازرسی درون شرکتی از طریق بازرسان شرکت که شرایط انتخاب و مدت تصدی آنها در مواد مختلف قانون تجارت پیش بینی شده، صورت میگیرد.
در کنار این نوع بازرسی، در پاره ای از کشورها بازرسی برون شرکتی هم پیش بینی شده که از طریق نهادهای دولتی و عمومی که خارج از ارکان شرکت هستند صورت میگیرد؛
مراحل و شرایط بازرسی شرکت ها در قانون انگلستان
در حقوق کشور انگلستان، بازرسی درون شرکتی پیش بینی نشده است، در عوض وزارت تجارت و صنعت موظف است تحقیقات لازم را در صحت امور شرکت ها به عمل آورد. آن وزارت برای نظارت بر امور شرکتها ممکن است دفاتر آنها را مطالبه و بررسی نماید. با اخذ مجوز از دادگاه وارد شرکت شده و مستقیما یا با نصب بازرس به تحقیق بپردازد. انتصاب بازرس برای یک شرکت معین ممکن است به دستور دادگاه، به درخواست خود شرکت یا عده معینی از شرکا و موافقت وزارت یا با تصمیم مستقل وزارت به دلیل اطلاع از وجود عملکرد متقلبانه یا مضر و غیر منصفانه در آن شرکت باشد. وزارت مزبور فقط در امور شرکت تحقیق میکند. و هرگونه تصمیم و اقدام متناسب با نتیجه تحقیقات با دادگاه خواهد بود.
بازرسی برون شرکتی در حقوق تجاری ایران
حال پرسش این است که آیا در حقوق ایران نهاد بازرسی برون شرکتی پیش بینی شده و آیا در این زمینه نقشی نظارتی بر علملکرد شرکتها برای واحدها و نهادهای دولتی و عمومی و مشخصاً اداره ثبت شرکتها پیش بینی شده است یا خیر؟ در دوران فعالیت شرکت آیا وظیفهای برای ثبت شرکتها در خصوص نظارت بر امور شرکتها مقرر شده است؟
نقش ثبت در دوران فعالیت و پایان شرکت
نقش نظارتی مرجع ثبت شرکتها
عده ای از حقوقدانان قائل به این امر شده اند که ثبت شرکت ها، هیچگونه دخالتی بر چگونگی فعالیت شرکت های تجاری و عملکرد مدیران به عمل نمی آورد. اما باید توجه داشت که در مواردی در قوانین اعمال نوعی نظارت بر شرکتها توسط مرجع ثبت شرکتها پیش بینی شده است؛ برای مثال، دفاتر شرکتهای تجاری برای این که شکل قانونی به خود بگیرد. و به نفع خود تاجر صاحب دفتر نیز قبل استناد باشد، بایستی بعد از اطمینان از داشتن شرایط معینی توسط نماینده مرجع ثبت امضا گردد.
در نتیجه، دفاتری که توسط شرکت ها باید مورد استفاده قرار گیرند. به این ترتیب تحت کنترل مرجع ثبت قرار میگیرند. نداشتن چنین دفاتری، عدم رعایت شرایط قانونی آنها، گم کردن آنها و نظایر آن به استناد مقررات مختلفی که وجود دارند ممکن است در دادگاه به ضرر شرکت مورد استناد قرار گیرد. یا این که شرکت از امتیاز انحصاری استناد به دفاتر خود محروم شود.
