وظایف بازرس شرکت تعاونی
طبق ماده ۲۹ قانون فوق الذکر بازرس رکن سوم اداره شرکتهای تعاونی بوده که به موازات مجمع عمومی و هیات مدیره فعالیت می کند.
وظیفه انتخاب بازرس شرکت تعاونی و دوره فعالیت آن
طبق ماده ٣٤، وظیفه انتخاب بازرس به عهده مجمع عمومی میباشد. و دوره ماموریت بازرس دو سال بوده که قابل تمدید است . شرط تصدی این سمت همان ٦ شرط مقرر برای اعضای هیأت مدیره و مدیر عامل به شرح فوق میباشد.
فوت یا ممنوعیت قانونی و یا استعفای بازرس یا بازرسان اصلی تعاونی
تبصره 1 ماده 40 مقرر میدارد : (( در صورت فوت یا ممنوعیت قانونی و یا استعفای بازرس یا بازرسان اصلی، هیأت مدیره مکلف است. ظرف ده روز بازرس یا بازرسان علی البدل را به ترتیب اولویت آراء برای بقیه مدت دعوت نماید.»
انتصاب بازرس اصلی بازرس على البدل شرکت تعاونی
هیچ یک از مواد قانون بخش تعاونی به لزوم تعیین بازرس على البدل توسط مجمع عمومی تصریح ندارد. لیکن از تبصره ۱ ماده ٤٠ به شرح فوق این چنین میتوان استنباط کرد.
که با توجه به نقش حساس بازرس در فعالیت شرکت تعاونی به منظور جلوگیری از هرگونه وقفه در حضور بازرس ضرورت دارد. که مجمع عمومی همزمان با انتصاب بازرس اصلی بازرس على البدل را نیز برای شرکت تعاونی انتخاب نماید.
وظایف بازرس شرکت تعاونی کدامند؟
وظایف بازرس طبق ماده ٤١ به شرح ذیل میباشد:
1- نظارت مستمر بر انطباق نحوه اداره امور تعاونی و عملیات و معاملات آن با اساسنامه و قوانین و مقرراتهای ذیربط
2-رسیدگی به حسابها ،دفاتر، اسناد ، صورتهای مالی از قبیل ترازنامه شرکت و بودجه پیشنهادی و گزارشهای هیأت مدیره به مجمع عمومی
3-رسیدگی به شکایت اعضا و ارایه گزارش به مجمع عمومی و مراجع ذیربط
4-تذكر كتبى تخلفات موجود در نحوه اداره امور تعاونی به هیأت مدیره و مدیر عامل
شرایط حضور بازرس در جلسات هیات مدیره
همچنین تبصره ماده ٤١ مقرر میدارد: (( بازرس یا بازرسان حق دخالت مستقیم د اداره امور تعاونی را نداشته، ولی میتوانند بدون حق رای در جلسات هیات مدیره شرکت تعاونی کنند. نظرات خود را نسبت به مسایل جاری تعاونی اظهار دارند.))
معاملات اعضاء هیأت مدیره و بازرسان با شرکت
همانگونه که قبلاً اشاره شد. قانون بخش تعاونی اقتصاد (مصوب 1370 ) دارای ساختار ضعیفی است . و بسیاری از موضوعات مهم مرتبط با فعالیت شرکتهای تعاونی که در سایر قوانین قبلاً دیده شده در تنظیم این قانون نادیده گرفته شده است.
برای نمونه در ماده ۵۹ قانون شرکتهای تعاونی ( مصوب 1350) در مورد معاملات اعضاء هیأت مدیره و بازرسان با شرکت آمده است: (( معاملات شرکت با هر یک از اعضای هیأت مدیره یا بازرسان تابع مقررات و ضوابطی خواهد بود. که به تصویب مجمع عمومی عادی شرکت برسد.)) این شرط مهم در قانون بخش تعاونی (۱۳۷۰) مشاهده نمی شود.
همچنین نظر به این شرکت تعاونی یکی از اقسام شرکتهای تجاری محسوب می شود. لذا ضرورت دارد مقررات مربوط به این شرکت مگر در مواردی که با توجه به ماهیت تعاونی ها مستلزم پیروی از مقررات خاصی است. با مقررات قانون تجارت هماهنگ گردد.
بازرسان در ماده ۱۵۱ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت
برای نمونه در بحث مربوط به بازرس قانونی شرکت تعاونی در ماده ۱۵۱ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت آمده است:
(( بازرس یا بازرسان باید هرگونه تخلف یا تقصیری در امور شرکت از ناحیه مدیران و مدیر عامل مشاهده کنند. به اولین مجمع عمومی اطلاع دهند.
و در صورتی که ضمن انجام ماموریت خود از وقوع جرمی مطلع شوند. باید به مرجع قضایی صلاحیت دار اعلام نموده و نیز جریان را به اولین مجمع عمومی گزارش دهند.)) .
لذا مشاهده میشود. که نقش بازرس در شرکتهای تجاری صرفاً نظارت داخلی نبوده بلکه وظیفه نظارت بر اجرای قوانین و مقررات را نیز دارد. در صورت مشاهده ارتکاب جرمی توسط اعضای هیأت مدیره موظف است. مراتب را به مراجع قضایی منعکس کند.
وظیفه بازرس شرکت تعاونی، گزارش تخلف به مجمع عمومی
در صورتی که در ماده ٤٢ قانون بخش تعاونی اقتصاد به شرح ذیل وظیفه بازرس را به گزارش تخلف به مجمع عمومی محدود کرده است:
(( در صورتی که بازرس یا بازرسان تشخیص دهند که هیأت مدیره و یا مدیر عامل در انجام وظایف محوله مرتکب تخلفاتی گردیده است. و به تذکرات آنان ترتیب اثر نمی دهند باید موضوع را به مجمع عمومی برای رسیدگی و اتخاذ تصمیم لازم گزارش دهند.))
