پذیره نویسی سهام در شرکت سهامی عام
پذیره نویسی چیست؟
پذیره‌نویسی به معنای عملی حقوقی است که به دنبال آن فرد متعهد می گردد با تامین بخشی از سرمایه، در شرکت سهامی عام شریک شود. هر کسی در فرایند پذیره‌نویسی سهام متعهد می‌شود که مبلغی برابر با میزان مشخص‌شده در برگه تعهد سهام پرداخت کند. در ازای آن، مالک تعداد مشخصی از سهام شرکت می‌شود.
پذیره نویسی سهام در شرکت سهامی عام
شرایط پذیره نویسی چیست؟
همان گونه که پیشتر گفته شد اقدامات و تهیه مدارک به شرح بند پیشین، با هدف کسب موافقت مرجع ثبت شرکتها برای انتشار آگهی پذیره نویسی صورت می گیرد.
پذیره نویسی تنها در شرکت سهامی عام الزامی و در عین حال مجاز می باشد. و در شرکت سهامی خاص ممنوع است. ،تعریف ماهیت و مطالعه روند پذیره نویسی به شناخت آثار آن نهاد مدد می رساند.
بند یکم تعریف و ماهیت پذیره نویسی درباره تعریف و ماهیت پذیره نویسی دیدگاه های گوناگون و بعضاً متعارضی از سوی حقوقدانان ارائه شده که در نبود توصیف قانونی ارزش توجه دارد.
تعریف پذیره نویسی
از پذیره نویسی تعاریف گوناگونی ارائه شده است که از عناصر متفاوت از یکدیگر برخوردار می باشند. از دید یکی از اساتید حقوق تجارت، پذیره نویسی این گونه تعریف شده است: «قبول پیشنهادی که از طرف مؤسسین به عموم می شود. تا قسمتی از سرمایه شرکت را تعهد کنند. و با پرداخت تمام یا قسمتی از مبلغ تعهدی خود، در شرکتی که بعداً تأسیس می شود. شریک و صاحب سهم گردند.
از نگاهی دیگر پذیره نویسی عمل حقوقی به شمار می رود. که به موجب آن شخصی تعهد می کند. با تأمین قسمتی از سرمایه شرکت در حدود مبلغ آورده شده در شرکت سهامی عام شریک شود.
در تعاریف بالا عنصر اصلی و محور تعریف عبارت از تعهد پذیره نویسان می باشد. که اگرچه به قبول در معنای حقوقی نزدیک گردیده است. با این حال با قبول در معنای سنتی آن تطبیق نمی.کند. هر دو تعریف بالا بیشتر از آنکه تعریف روشنی از پذیره نویسی به دست دهند، بر ماهیت و چیستی این عمل حقوق تمرکز کرده اند.
با توجه به ایراد بالا می توان پذیره نویسی را عمل حقوقی بدانیم که با پرداخت یا تعهد به پرداخت از سوی پذیره نویس موسسین به نمایندگی از شرکت در شرف تأسیس متعهد به تخصیص سهم یا سهامی متناسب با وجوه پرداختی می گردند.»
ماهیت پذیره نویسی
در ارتباط با ماهیت پذیره نویسی بایستی یادآور شد که شناسایی ماهیت این عمل با تعریفهای ارائه شده پیوند تنگاتنگ دارد. و بر عناصر تعریف استوار می باشد.
دکتر ستوده تهرانی ضمن رد طبیعت قراردادی بودن پذیره نویسی، آن را از طرف شرکت عمل تجاری و از سوی پذیره نویسان غیر تجاری به شمار می آورد. زیرا که در قرارداد وجود دست کم دو طرف ضرورت دارد، در حالی که در وضعیت حاضر هنوز شرکتی وجود ندارد. تا با اعلام قصد و رضا طرفی از قرارداد تلقی شود. به نظر ایشان کند. و پذیره نویسی ارویه قضایی این سند را یک تعهد یکطرفه غیر قابل فسخ تلقی می چیزی جز دو تعهد یک طرفه نیست، یکی تعهد موسسین که با انتشار اعلامیه پذیره نویسی تعهد کرده اند. کلیه اقدامات لازم را برای تأسیس شرکت انجام دهند و دیگر تعهد پذیره نویس که تقبل کرده است.
در موقع تاسیس شرکت سرمایه لازم را پرداخت کند. تحلیل بالا به دو جهت محل ایراد است:
نخست آنکه با تعریف ارائه شده از عمل پذیره نویسی توسط ایشان همخوانی ندارد. زیرا که پذیره نویسی را قبول پیشنهادی که از طرف مؤسسین به عموم می شود، تعریف نموده اند. که دلالت بر انعقاد قرارداد و نه تعهد یکطرفه دارد.
دومین ایراد آن است که دو تعهد یکطرفه مورد نظر ایشان بی ارتباط با یکدیگر نیستند. بلکه در برابر هم قرار می گیرند. همان چیزی که شاید بتوان عوضین قرارداد نامید.
لذا تعریف دکتر ستوده از پذیره نویسی و نیز دو تعهد یکطرفه خواندن آن بیشتر ناظر به ماهیت قراردادی است تا یک رابطه ایقاعی از دید یکی دیگر از نویسندگان حقوق تجارت پذیره نویسی تعهد ساده ای است که پذیره نویس را متعهد می کند. آورده را در حدود مبلغ قید شده در ورقه تعهد سهم، تأدیه نماید. و در مقابل چنین تعهدی حق دریافت سهام پس از تشکیل شرکت و استفاده قانونی از آن ایجاد می گردد. بر پایۀ این توصیف هیچ اشاره ای به قالب معین حقوقی اساسنامه خواه از دو طرفه و یا یکطرفه نشده و لذا از ایرادات مربوط به آن نیز مصون است. دکتر اسکینی در مقابل پذیره نویسی را قرارداد شرکت می داند.
بر این اساس مؤسسین به نام خود عمل میکنند و پیشنهادشان به پذیره نویسان این است که به قرارداد شرکتی که قبلاً بین مؤسسین منعقد شده است بپیوندند. از نگاه ایشان ماده ۱۵ لایحه قانونی ۱۳۴۷ مؤید این مطلب است که پذیره نویس با امضای ورقه تعهد سهم ا شرکت را که به منزله قرارداد شرکت است امضا کرده و بدین وسیله در زمره طرفهای قرارداد شرکت قرار گرفته است. البته ….. طرح اساسنامه چون قبلاً به امضای مؤسسین رسیده است. بیانگر ایجاب آنان در انعقاد قرارداد شرکت با پذیره نویسان است.» نظر اخیر در مقایسه با دیدگاه های پیشین با ماهیت پذیره نویسی سازگاری بیشتری دارد، به ویژه آنکه عمل حقوقی یاد شده را الحاق به قرارداد از سوی پذیره نویسان می داند. که قبلاً میان مؤسسین انعقاد یافته است.
پذیره نویسی سهام در شرکت سهامی عام
با ملاحظه دیدگاههای بالا باید برای پذیره نویسی، تحلیلی متفاوت با قالب های طرح شده و در چارچوب حقوقی خاص خود ارائه نمود. که در عین حال که با فرضیات مربوط به تاسیس شرکت هماهنگ باشد. از ایرادات گفته شده بر کنار بماند. به نظر می رسد همان گونه که در دیدگاه اخیر انعکاس یافته، پذیره نویسی را باید الحاق به قرارداد از پیش منعقد شده میان مؤسسین دانست.
لکن در این توافق همان گونه که در بسیاری از توافقات نیز معمول است لزوماً نباید در پی عوض و معوض بود. در غیر این صورت برای عوضین باید طرفین هم تعیین ،نمود امری که با توضیح بالا با مشکل مواجه می گردد.
روند پذیره نویسی
مقررات قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت ۱۳۴۷ تشریفاتی را برای انجام امر پذیره نویسی پیش بینی نموده که رعایت آنها الزامی می.باشد. پس از آنکه طبق ماده ۱۰ قانون بالا، مرجع ثبت شرکت ها اجازه پذیره نویسی را صادر کرد، مطابق ماده ۱۱ اعلامیه پذیره نویسی بایستی از سوی مؤسسین در جراید که منظور روزنامه های کثیرالانتشار است منتشر گردد.
بعلاوه مراتب باید در بانک کارگزار پذیره نویسی در معرض دید همگان قرار گیرد. علاقه مندان به شراکت در شرکت در شرف تاسیس می توانند طی مدتی که در اعلامیه پذیره نویسی پیش بینی شده به بانک مراجعه و با پرداخت بخش نقدی تعهد سهام که از ۳۵ درصد کل سرمایه تعهد شده ایشان کمتر نخواهد بود، نسبت به امر پذیره نویسی مبادرت ورزند.
نکات مندرج در ورقه تعهد سهام
نکات مندرج در ورقه تعهد سهام در ماده ۱۳ به شرح زیر آمده است:
ورقه تعهد سهم باید مشتمل بر نکات زیر باشد:
1-نام و موضوع و مرکز اصلی و مدت شرکت.
۲- سرمایه شرکت.
-۳- شماره و تاریخ اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی و مرجع صدور
-۴- تعداد سهامی که مورد تعهد واقع می شود. مبلغی اسمی آن و هم چنین مبلغی که از آن بابت نقداً در موقع پذیره نویسی باید پرداخت شود.
۵- نام بانک و شماره حسابی که مبلغ لازم توسط پذیره نویسان باید به آن حساب
پرداخت شود.
-۶- هویت و نشانی کامل پذیره نویس
۷- قید اینکه پذیره نویس متعهد است مبلغ پرداخت نشده سهام مورد تعهد را طبق مقررات اساسنامه شرکت پرداخت نماید.
ورقه سهام در چند نسخه تنظیم می شود؟
ورقه تعهد سهم در دو نسخه تنظیم میگردد :
نسخه اول : یک نسخه نزد بانک نگهداری
نسخه دوم : با تأیید دریافت وجه و با مهر و امضای بانک تسلیم پذیره نویس می گردد.
به دلایل مختلف از جمله تأمین نشدن سرمایه مقرر در اعلامیه پذیره نویسی و طرح اساسنامه، مهلت پذیره نویسی ممکن است تمدید گردد. قانونگذار تنها از تمدید مهلت سخن گفته ولی در مورد امکان تکرار تمدید یا منع آن سکوت نموده است.
بنابراین باید بر آن بود که تمدید چند باره مهلت پذیره نویسی مجاز شناخته شود. چون طولانی شدن دوره پذیره نویسی ارزش اقتصادی سرمایه گذاری را تحت تأثیر قرار می دهد، به همین دلیل قانون گذار در ماده ۱۹ قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت ۱۳۴۷ به شرحی که خواهد آمد، با گذشت ۶ ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت شرکتها و عدم ثبت شرکت ظرف ۶ ماه امکان استرداد وجوه از سوی پذیره نویسان و حتی موسسین را پیش بینی نموده است.
علاوه بر محدودیت عملی ماده ۱۹ بالا مطابق تبصره ۱ ماده ۲۳ قانون بازار اوراق بهادار تعیین مدت پذیره نویسی به عهده سازمان گذاشته شده که نمی تواند از سی روز بیشتر باشد. این مدت با درخواست موسسین و به شرط دلایل قابل قبول تا سی روز دیگر قابل تمدید می باشد.
پذیره نویسی سهام در شرکت سهامی عام
