تفاوت سهام بانام و بی نام در شرکت سهامی
سهام چیست؟
سهم به هر نوع حق معمولاً مالی در مشارکت یا رابطه حقوقی اطلاق می شود. در معنای عام تر، سهم به حقوق و تعهدات هر شخص در هر نوع مشارکت و دارایی مشترک گفته می شود. حصه وارث در ماترک یا دارایی شریک در ملک مشاع و حقوق و تعهدات شرکا در شرکت، همگی تحت عنوان سهم قابل دسته بندی و شناسایی هستند.
با این حال سهام شرکت اگرچه همان معنا را دربر دارد. لکن از ویژگی ها و کارکردهای خاص و پیچیده تری برخوردار است. این امر به ویژه از آن جهت که مایه و محور شرکت سهامی، سرمایه و سهم میباشد جایگاه متفاوتی می یابد.
تفاوت شرکت های سهامی و غیر سهامی با وجود سهام
در حقیقت سهم مهمترین چهره متمایز شرکتهای سهامی از شرکتهای غیر سهامی به شمار می رود. چرا که در مورد شرکتهای سهامی سهم به معنای بخشی از سرمایه چنین شرکتی است. که در مقابل سهم الشرکه به عنوان بخشی از سرمایه شرکتهای غیر سهامی شناخته می شود. سهام به شکل برگ سهم صادر می گردد. که بر روی هر برگ سهم با شمار سهام، ارزش اسمی آن با قید کل سرمایه شرکت و نوع سهم انعکاس می یابد.
انواع سهام کدامند؟
سهام شرکت های سهامی در نظامهای مختلف حقوقی بر اساس ویژگی و مزایای آنها دسته بندی میشوند در حقوق ایران نیز سهام شرکت سهامی از جنبه های گوناگون طبقه بندی شده اند.
برخی از این دسته بندیها بر اساس نوع و اوصاف خاص خود سهام مانند عادی و ممتازه و برخی دیگر بر پایۀ سهامداران مانند دارندگان حقوق نـوع مخصوصی از سهام تقسیم بندی می.شوند. انواع سهام در تبصره های یک و دو ماده ۲۴ قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت ۱۳۴۷ با عنوان سهام با نام و بی نام و سهام عادی و ممتازه به روشنی دسته بندی شده اند.
با این حال نوع دیگری از سهام با عنوان نوع مخصوصی از سهام نیز در قانون یاد شده تعریف و شناسایی شده که امتیاز مقرر بیشتر به اعتبار خود سهامدار تعیین می شود. تا خود سهام برخی از نویسندگان از دسته بندی سهام با عنوان سهام انتفاعی و مؤسس نیز نام برده اند. که همان گونه که خواهیم دید این تقسیم بندی در حقوق ایران به رسمیت شناخته نشده است.
سهام با نام و سهام بی نام
این دو نوع سهام در تبصره ۱ ماده ۲۴ با این توصیف که سهم ممکن است با نام و یا بی نام باشد معرفی شده است تعریف و هدف از صدور هر یک از این سهام و شیوه واگذاری و هم چنین تبدیل آنها به دیگری در برگیرندۀ آثار حقوقی مختلف و از موضوعات کلیدی در حوزه سرمایه شرکت سهامی به شمار می رود.
تفاوت سهام بانام و بی نام در شرکت سهامی
سهام با نام چیست؟
در مورد مفهوم این نوع سهام اختلافی میان حقوقدانان به چشم نمی خورد. شاید ساده ترین و کامل ترین تعریف از سهام با نام عبارت از سهمی است. که نام دارنده آن برروی برگ سهم نوشته شده باشد. همیشه نام دارنده بر روی بر روی برگ سهام با نام منعکس نمی شود. بلکه بیشتر برگهای سهام با نام نمایانگر نام شخص معینی نبوده و تنها عبارت با نام بر روی سند درج می.کردد .
علت این شیوۀ صدور سهام با نام قابل توجیه به نظر می رسد. چرا که در صورت وجود نام شخص معینی بر روی برگـ ممکن است. در گذر زمان چندین بار دادوستد شده و بر خلاف ظاهر آن شخصی به جز نام مذکور در متن سند دارنده سهم .باشد. به همین جهت ذکر نام شخص معینی بر روی برگ سهم، همیشه کمکی به شناسایی آخرین دارنده سهم نمی نماید.
حال ممکن است این پرسش پیش آید که در صورت واگذاری سهم از سوی دارنده نخستین که نامش بر روی سند قید شده باشد. و یا اصولاً صرف درج عبارت بانام به جای نام شخص خاص، چگونه به ویژه در هنگام واگذاری سهم میتوان به هویت مالک آن پی برد؟
هر چند دادوستد سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد. در نبود دفتر ثبت سهام، از آنجا که سهامدار جدید در مجامع عمومی شرکت نموده و نامش در صورت اسامی قید می شود. در نتیجه با ملاحظه صورتجلسات مجامع، دسترسی به هویت دارنده امکان پذیر است.
سهام بی نام چیست؟
سهام بی نام همان گونه که از عنوان آن بر می آید نام دارنده سهم یا عبارت «بانام» را بر روی خود ندارد. برعکس در متن برگ سهم عبارت بینام به روشنی قید شده است. قانون گذار در بخش نخست مادۀ ۳۹ قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت ۱۳۴۷، سهام بی نام را به عنوان سندی که به صورت سند در وجه حامل تنظیم می شود. به صورت ناقص و به اجمال توصیف نموده است بنابراین بر روی این نوع برگ سهم، نام هیچ شخصی ذکر نمی گردد و تنها عبارت سهم بی نام قید می شود.
تعریف کوتاه و مبهم مقنن از سهم بینام به شرح بالا چک در وجه حامل را به ذهن متبادر می سازد. همانند سهام بانام سهم بینام نیز به نوبۀ خود در بردارنده معایب و مزایایی می باشد.
مزیت سهم بی نام در شرکت سهامی خاص
شاید مهمترین و بنیادی ترین مزیت چنین سهامی که هدف اصلی صدور این گونه سهام هم هست واگذاری آسان آنها و بی نیاز از هرگونه تشریفات است و شرکت را از انعکاس نقل و انتقالات مکرر مالکیت آنها بی نیاز می سازد. در برابر امتیاز گفته شده، معایب و محدودیتهایی را برای سهام بی نام میتوان برشمرد.
معایب سهم بی نام در شرکت سهامی خاص
مهمترین عیب ایـن نـوع سهام، مشکلات ناشی از اثبات مالکیت برای دارنده واقعی سند در نتیجه گم نمودن یا ربوده شدن می باشد. با توجه به قاعده مالکیت متصرف چنین سندی اثبات خلاف آن از سوی دارنده واقعی بسیار سخت و یا تحت شرایطی غیر ممکن می نماید.
محدودیت سهام بی نام شرکت سهامی
محدودیت دیگر سهام بی نام آن است که با توجه به لزوم بانام بودن سهام وثيقه و غیر قابل انتقال بودن آنها نام دارندگان این گونه سهام (مدیران چه بر روی سند و چه دفتر ثبت سهام بایستی برای شرکت قابل شناسایی .باشد. ،در نتیجه در حالی که صد درصد سهام شرکت سهامی ممکن است با نام ،باشد. این امکان در مورد سهام بی نام حداقل به دلیل بالا مجاز نیست.
در برگه سهام بانام چه چیزی باید درج شود؟
ابتدا باید اشاره کرد که در هر نوع ورقه سهامی برای اینکه اعتبار تجاری و قانونی آن حفظ شود، باید این موارد حتما درج شود؛ چه سهام با نام باشد و چه بینام:
۱- نام شرکت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شرکت.
۲- مبلغ سرمایه ثبت‌شده و مقدار پرداخت‌شده آن.
۳- تعیین نوع سهم.
۴- مبلغ اسمی سهم و مقدار پرداخت‌شده آن به حروف و به اعداد.
۵- تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است.
تفاوت سهام بانام و بی نام در شرکت سهامی
