نکات پذیره نویسی سهام جدید
سهام جدید را بر حسب مورد، ابتدا صاحبان سهام قدیم با استفاده از حق تقدم خود خریداری خواهند کرد. سپس کسانی که حق تقدم سهامداران قدیم را خریده.اند هر گاه حق تقدم در پذیره نویسی سهام جدید از صاحبان سهام قدیم سلب شده باشد. و یا آنان در مهلت مقرر از حق تقدم خود استفاده نکنند. سهام جدید به عموم عرضه خواهد شد (ماده ۱۷۲ لایحه قانونی 1347).
تا قبل از تصویب قانون بازار اوراق بهادار مصوب ،۱۳۸۴ برای عرضه عمومی سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه شرکت مرجع ثبت شركتها تنها مرجع موافقت با انتشار اعلامیه پذیره نویسی بود با تصویب قانون جديد مرجع ثبت شركتها حق ندارد اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی عمومی سهام جدید را صادر کند.
مگر آنکه قبلاً، سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز لازم را برای شرکت انتشار دهنده صادر کند. (ماده ۵ قانون بازار اوراق بهادار به این ترتیب قبل از دخالت مرجع ثبت شرکتها دخالت سازمان بورس ضروری است.
اجازه انتشار «اعلامیه پذیره نویسی
اجازه انتشار «اعلامیه پذیره نویسی» به وسیله مرجع ثبت شرکتها، تقاضای ثبت سهام جدید برای اخذ همراه بیانیه ثبت و اعلامیه پذیره نویسی، باید به سازمان بورس تسلیم شود .ماده ۲۲ قانون بازار سازمان اخیر پس از بررسی تقاضای ثبت و ضمایم آن و اطمینان از انطباق آنها با مقررات حاکم بر عرضه عمومی اوراق بهادار نسبت به تأیید اعلامیه پذیره نویسی اقدام میکند ماده ۲۳ قانون بازار).
مقررات حاکم بر انتشار سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه
مقررات حاکم بر انتشار سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه همان است. که در خصوص پذیره نویسی سهام شرکت سهامی عام مقرر شده و میتوان به دو امر مهم ثبت (سهام) و تـ خلاصه کرد. تنظیم بیانیه و تدوین طرح اعلامیه پذیره نویسی به وسیله شرکت مفاد بیانیه ثبت و طرح اعلامیه پذیره نویسی باید با توجه به ماده ۱۷۴ لایحه قانونی ۱۳۴۷ و نیز مقررات ماده ۶ دستور العمل سازمان بورس اوراق بهادار مصوب ۸۵/۱۰/۲۵ تنظیم شود.
سازمان بورس و اوراق بهادار در افزایش سرمایه
تشخیص اینکه چه موارد و نکاتی باید با توجه به دو ماده اخیر الذکر در اعلامیه پذیره نویسی قید شود .با سازمان بورس و اوراق بهادار است. سازمان مکلف شده است. فرم هایی در این خصوص برای تسهیل امر پذیره نویسی ارائه و در اختیار متقاضیان قرار دهد. (ماده ۸ دستورالعمل (۸۵/۱۰/۲۵ سازمان پس از احراز تطابق مصوبات ارکان شرکت هیئت مدیره مجمع عمومی… با مفاد بیانیه نسبت به تأیید اعلامیه پذیره نویسی اقدام مینماید.
طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید
ماده ۸ دستور العمل ۸۵/۱۰/۲۵ مع ذلك تأييد اعلامیه پذیره نویسی قطعی نیست. و در صورتی که سازمان آگاه شود. که شرکت در بیانیه ثبت یا اعلامیه پذیره نویسی اطلاعات خلاف واقع ناقص یا گمراه کننده داده است، میتواند عرضه عمومی سهام جدید را در هر مرحله که باشد متوقف کند .(ماده ۴۴ قانون بازار اوراق بهادار آخرین ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت که به تصویب مجمع عمومی رسیده است .باید به ضمیمه طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید به مرجع ثبت شرکتها تسلیم گردد .
و در صورتی که شرکت تا آن موقع ترازنامه و حساب سود و زیان تنظیم نکرده باشد. این نکته باید در طرح اعلامیه پذیره نویسی قید شود (ماده ۱۷۵ لایحه قانونی ۱۳۴۷). مرجع ثبت شرکتها پس از تطبيق مندرجات اعلامیه پذیره نویسی و ضمایم آن با مقررات قانونی اجازه انتشار آن را صادر خواهد کرد (ماده ۱۷۶ لایحه قانونی ۱۳۴۷). «اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید باید علاوه بر روزنامه کثیرالانتشاری که آگهیهای شرکت در آن نشر می شود.
اقلا در دو روزنامه کثیر الانتشار دیگر آگهی شود. و نیز در بانکی که تعهد سهام در نزد آن به عمل میآید. در معرض دید علاقه مندان قرار داده شود. در طرح اعلامیه پذیره نویسی باید قید شود. که آخرین ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت که به تصویب مجمع عمومی رسیده است در نزد مرجع ثبت شرکتها و در مرکز شرکت برای مراجعه علاقه مندان آماده است ماده ۱۷۷ لایحه قانونی ۱۳۴۷).
خریداران ظرف مهلتی که در اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید معین شده است. و نباید از دو ماه کمتر باشد به بانک مراجعه و ورقه تعهد سهام را امضا کرده و مبلغی را که باید پرداخته شود. تأدیه و رسید دریافت خواهند کرد (ماده ۱۷۸ لایحه قانونی (۱۳۴۷) پذیره نویسی سهام جدید به موجب ورقه تعهد خرید سهم صورت می گیرد. که باید متضمن نکاتی باشد که در ماده ۱۷۹ لایحه قانونی ذکر شده است.
کافی نبودن پذیره نویسی مسئله ای که در اینجا مطرح میشود این است. که اگر مبلغی که پذیره نویسان تعهد کرده اند از مبلغی که شرکت برای افزایش سرمایه در نظر گرفته است. کمتر باشد افزایش سرمایه صحیح است یا باید باطل تلقی شود.
فرض کنیم شرکتی میخواهد سرمایه اش را ۵۰۰ میلیون ریال افزایش دهد. ولی فقط ۲۰۰ میلیون ریال آن پذیره نویسی میشود. آیا می توان گفت افزایش سرمایه تا میزان ۲۰ میلیون ریال محقق شده است. و باید معادل این مبلغ به پذیره نویسان سهام جدید اختصاص داده شود یا اینکه باید افزایش سرمایه را غیر محقق تلقی نمود. و مبالغ پرداخت شده در نزد بانک را به پذیره نویسان مسترد کرد؟
در ماده ۱۸۵ قانون ۱۹۶۶ فرانسه پیش بینی شده بود که در فرض مذکور افزایش سرمایه تحقق پیدا نمیکند .این راه حل به موجب قانون ۱۴ دسامبر ۱۹۸۵ با اصلاح ماده ،۱۸۵ کنار گذاشته شد راه حل فعلی این است .که تحت شرایطی می توان افزایش سرمایه را تا میزان سهام پذیره نویسی شده محقق تلقی کرد .و به همان میزان سرمایه را تغییر داده اساسنامه را تصحیح کرد (ماده ۱۳۴-L۲۲۵ ق. ت).
قانون گذار ایران برای فرض مزبور راه حل صریحی پیش بینی نکرده است؛ اما از بند ۳ ماده ۱۸۳ لایحه قانونی ۱۳۴۷ میتوان چنین استنتاج کرد که قانون گذار معتقد است. تا پذیره نویسی افزایش سرمایه به طور کامل انجام نگیرد، افزایش سرمایه تحقق پیدا نخواهد کرد. در واقع به موجب ماده مذکور ثبت افزایش سرمایه شرکتهای سهامی خاص نیاز به ارائه اسنادی دارد .که باید به ضمیمه اظهارنامه به مرجع ثبت شركتها تسليم شود.
یکی از این اسناد اظهارنامه مشعر بر «فروش کلیه سهام جدید است. که در بند ۳ ماده به آن اشاره شده است. چون شرکت سهامی عام خصوصیتی ندارد که در این مورد با شرکت سهامی خاص متفاوت باشد. و علاوه بر این در مورد شرکت سهامی عام نیز اجازه فروش جزئی سهام داده نشده است. میتوان ،گفت چه در مورد شرکت سهامی خاص و چه در مورد شرکت سهامی عام هرگاه تمام سهام جدید پذیره نویسی نشده باشد، افزایش سرمایه کان لم یکن است.
در واقع اگر خوب در مقررات لایحه قانونی ۱۳۴۷ راجع به افزایش سرمایه تدقیق کنیم. در می یابیم که افزایش سرمایه نوعی تشکیل جزئی شرکت است. و بنابراین، همان طور که درباره تشکیل شرکت سهامی گفتیم که هرگاه سرمایه شرکت به طور کامل پذیره نویسی نشود شرکت تشکیل نمی شود .همین طور هم اگر افزایش سرمایه به طور کامل پذیره نویسی نشود، تشکیل جزئی شرکت تحقق پیدا نمی کند.
