بطلان شرکت سهامی
بطلان شرکت سهامی چیست؟
بطلان شرکت سهامی به این صورت است که قانون تجارت ایران، تشریفاتی برای تاسیس شرکت سهامی مقرر کرده است. شرکت های سهامی در صورت عدم رعایت مقررات لایحه قانونی مصوب ۱۳۴۷ راجع به ثبت شرکت سهامی و یا عدم رعایت قواعد عمومی قراردادها، باطل می شود.
بطلان یا ابطال شرکت سهامی به حکم دادگاه
همان گونه که پیشتر گفته شد. انحلال شرکت به علت بطلان یا ابطال به حکم دادگاه در دسته بندی جهات انحلال شرکت سهامی مذکور در ماده ۱۹۹ قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت ۱۳۴۷)، نیامده است. معلوم نیست چرا در نزد قانون گذار این طریق از پایان حیات شرکت سهامی انحلال محسوب نشده است.
در چه مواقعی شرکت سهامی باطل می شود؟
بر اساس لایحه قانونی مصوب ۱۳۴۷، مواد ۳و۱۰۷. ۲- هرگاه در موقع تشکیل شرکت سهامی، سرمایه شرکت سهامی عام کمتر از پنج میلیون ریال و سرمایه شرکت سهامی خاص کمتر از صد هزار تومان باشد، شرکت سهامی باطل می شود.
شرایط ابطال شرکت سهامی با درخواست هر ذی نفعی
در حالی که بطلان و یا ابطال شرکت سهامی چه در لغت و چه از نقطه نظر حقوقی و آثار مشابه با انحلال با حکم دادگاه بایستی از مصادیق به دور از تردید انحلال به شمار آید. مطابق ماده ۲۷۰ قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت ۱۳۴۷ ناظر به بطلان قابلیت بطلان شرکت سهامی هر گاه مقررات قانونی در مورد تشکیل شرکت سهامی … رعایت نشود… بنا به درخواست هر ذی نفع بطلان شرکت… به حکم دادگاه اعلان خواهد شد.
بطلان و اعلامی بودن رای مرجع قضایی
در مادۀ بالا اگر چه واژه بطلان و اعلامی بودن رای مرجع قضایی به صراحت آمده با این حال اعلان بطلان شرکت سهامی باید با آثار قابلیت ابطال در یک دسته به کار رود. چرا که اعلان بطلان شرکت سهامی مانند اعلان بطلان قرارداد به دلیل حجر طرف قرارداد نبوده و به این معنا نیست که شرکت سهامی تشکیل نشده .است. بلکه بدان مفهوم است که شرکت سهامی تأسیس گردیده ولی به علت عدم رعایت مقررات قانونی، امکان صدور حکم به بی اعتباری آن وجود دارد.
اگر منظور قانون گذار، بطلان به معنای واقعی کلمه بود. دیگر نباید تصور برطرف ساختن نارسایی و امکان دوام شرکت وجود می داشت. در حالی که در ماده ۲۷۱، مقنن فرصتهایی را برای جلوگیری از انحلال شرکت سهامی از طریق رفع موجبات بطلان (ابطال) فراهم آورده است. که در صورت عدم بهره برداری شرکت از این فرصتها دادگاه نسبت به صدور حکم بطلان ابطال) شرکت اقدام خواهد نمود.
طبق این ماده در صورتی که قبل از صدور حکم بطلان شرکت سهامی یا بطلان عملیات یا تصمیمات آن در مرحله بدوی موجبات بطلان مرتفع شده باشد.
دادگاه قرار سقوط دعوای بطلان را صادر خواهد کرد. پس از قطعی شدن رأی به اعلان بطلان شرکت سهامی اقدامات برای تصفیه شرکت مطابق اصول تعریف شده برای تصفیه و مانند دیگر اشکال انحلال آغاز خواهد شد.
صدور حکم دادگاه به اداره تصفیه امور ورشکستگی
دادگاه ضمن صدور حکم اعلان بطلان شرکت سهامی باید مدیر یا مدیران تصفیه را نیز معین کند. تا مطابق مقررات ناظر به مدیران تصفیه نسبت به تصفیه شرکت سهامی مبادرت ورزند. در صورتی که مدیران تصفیه منتخب ،دادگاه حاضر به قبول سمت نباشند، دادگاه انجام عملیات تصفیه را به اداره تصفیه امور ورشکستگی حوزۀ خود ارجاع خواهد نمود.
البته وضعیتی که در آن اداره تصفیه امور ورشکستگی در حوزه دادگاه باشد. مورد تعیین تکلیف قرار نگرفته .است در این ،حالت منطقاً نزدیک ترین اداره ورشکستگی احاله نمود.
