انواع شرکت های سرمایه
نظر حقوقدانان در انواع شرکت های سرمایه چیست؟
در میان حقوقدانان در مورد تعداد و انواع شرکت های سرمایه در حقوق ایران اختلاف نظر وجود دارد. البته همه حقوقدانان شرکتهای سهامی عام) و (خاص) را جزو شرکتهای سرمایه می دانند. و در این مورد هیچ اختلافی وجود ندارد. ولی در مورد شرکت با مسئولیت محدود اختلاف نظر وجود دارد.
اکثر حقوقدانان آن را جزو انواع شرکت های سرمایه می داند. ولی برخی از حقوقدانان آن را دارای ماهیت جداگانه دانسته و معتقدند که مطالعه خصایص این شرکت و مواد راجع به شخصیت حقوقی آن آشکار می کند. که این نوع شرکت ساختار خاص خود را دارد. و جزء این یا آن دسته از شرکتها قرار نمی گیرد.
دلیل انتخاب شرکت مسئولیت محدود در شرکت های سرمایه
به نظر میرسد شرکت با مسئولیت محدود را باید جزو شرکتهای سرمایه دانست. و در این مورد نباید تردید .کرد زیرا آنچه بیانگر ماهیت این شرکتها می باشد. عبارت از مفهوم شرکت با مسئولیت محدود به شرح ماده ۹۴ ق ت می باشد. آنچه در این ماده قابل توجه بوده این است که به صراحت مسئولیت شرکا محدود به آورده خود گردیده است. و همین امر ماهیت اصلی شرکتهای سرمایه را تشکیل می دهد. و حتی این امر تا انداره ای در این شرکتها مؤثر است می باشد. که این امر در عنوان شرکت نیز ظهور و بروز یافته است.
دیگر انواع شرکت های سرمایه در قانون تجارت
چنانچه در انواع شرکت های سرمایه تضامنی و نسبی نیز عنوان شرکت مبتنی بر ماهیت شرکت انتخاب گردیده است. چگونه متصور است که عنوان شرکت شرکت با مسئولیت محدود باشد. ولی ماهیت آن حکایت از امر دیگری داشته باشد.
البته آنچه موجب ابهام برای برخی از نویسندگان گردیده حاکمیت برخی از احکام شرکت های شخص در این شرکتها می باشد. مانند اینکه قانونگذار در چند مورد مسئولیت شرکا را مسئولیت تضامنی معرفی نموده است . ک به مواد ۹۴، ۹۸ و ماده ۱۰۱ ق ت و همچنین برخلاف شرکتهای سرمایه نقل و انتقال سهم الشرکه در این شرکتها نیز با محدودیت هایی مواجه بوده که از جمله به موجب ماده ۱۰۳ ق. ت، هیچ شریکی نمیتواند سهم الشرکه خود را به غیر منتقل نماید. مگر اینکه اکثریت عددی شرکا که سه چهارم سرمایه شرکت را در اختیار دارند موافق باشند.
ماهیت شرکتهای سهامی
اما باید توجه کرد که جریان احکام مزبور در شرکت با مسئولیت محدود جنبه استثنایی داشته و خلاف اصول و قواعد حاکم بر این شرکتها می باشد. که قانونگذار به منظور جلوگیری از سوء استفاده برخی اشخاص و حمایت از حقوق اشخاص ثالث آنها را مقرر ماده یک لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷ به صراحت ماهیت شرکتهای سهامی را این چنین معرفی نموده است: «شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است.
نموده است و شمول این احکام استثنایی ماهیت شرکت را دگرگون نکرده و آن را از شرکت سرمایه خارج و به شرکت شخص تبدیل نمی کند.
بعد از روشن شدن اینکه شرکت با مسئولیت محدود را باید جزو انواع شرکت های سرمایه محسوب نمود. به برخی از وجود افتراق این شرکت با شرکتهای سهامی اشاره می شود. در شرکتهای سهامی سرمایه شرکت به سهام و قطعات سهام تقسیم شده و اوراق سهام در اختیار سهامداران شرکت قرار می گیرد. که بیانگر میزان مشارکت تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد. ولی در شرکت با مسئولیت محدود سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم نمی شود. ماده ۹۴ ق
وضعیت انتقال سهام در شرکت های سهامی و با مسئولیت محدود
شرکتهای سهامی میتوانند هم در امور تجاری و هم در امور غیر تجاری فعالیت نمایند. (ماده ۲ ل ا ق ت ولی شرکت با مسئولیت محدود فقط در امور تجاری میتواند فعالیت نماید و حق فعالیت در امور غیر تجاری را ندارد. (ماده ۹۴ قت) نقل و انتقال سهام در شرکتهای سهامی آزاد است. سهامداران شرکت میتواند سهام خود را به هر شخصی بدون هیچ محدودیتی انتقال دهند.
به طوری که در شرکت های سهامی عام نمیتوان انتقال سهام را موکول به اجازه مجمع عمومی یا هیئت مدیره نمود. و فقط در شرکتهای سهامی خاص میتوان چنین محدودیتی را مقرر نمود. (ماده ۴۱) لاق (ت) در حالی که در شرکت با مسئولیت محدود نقل و انتقال سهم الشركه با محدودیت هایی مواجه بوده و هیچ یک از شرکا نمیتواند سهم الشرکه خود را به دیگری انتقال دهد. مگر با موافقت اکثریت شرکا که سه چهارم سرمایه شرکت را در اختیار داشته باشند.
افتراق سرمایه و سهام در شرکت های سهامی و مسئولیت محدود
در شرکتهای سهامی به دلیل تقسیم سرمایه به سهام اوراق سهام که سندی قابل معامله است. منتشر و در اختیار اعضای شرکت قرار می گیرد. و به همین دلیل از آنها به عنوان سهامدار تعبیر می شود. ولی در شرکت با مسئولیت با محدود به دلیل عدم تقسیم سرمایه به سهام یا قطعات سهام اوراق سهام منتشر نمی شود. و به همین دلیل از اعضای شرکت به عنوان شریک و از سهم آنها به عنوان سهم الشرکه تغییر می شود.
نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی و مسئولیت محدود
در شرکتهای سهامی سهام شرکت به دو صورت با نام و بی نام منتشر می شود. که سهام بی نام با قبض و اقباس و سهام با نام با ثبت در دفتر ثبت سهام شرکت انتقال می یابد. و برای انتقال آنها ضرورتی برای تنظیم سند رسمی وجود ندارد. مواد ۳۹ و ۵۳ تنظیم سند رسمی انجام می گیرد. ماده ۱۰۲ ق. ت) در حالی که نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود فقط با سند صلح انجام می گیرد.
