انواع و ویژگی شرکت های شخص
شرکت شخص چیست؟
مسئولیت نامحدود شرکای شرکتهای شخص به دو صورت تضامنی و نسبی در قانون تجارت مقرر گردیده است. قانونگذار در مواد ۱۱۶ تا ۱۴۰ ق. ت به بیان مفهوم شرکت تضامنی و احکام آن پرداخته است. و در مواد ۱۸۳ تا ۱۸۹ شرکت نسبی را تعریف نموده و احکام آن را ذکر نموده است.
شرکت تضامنی و مسئولیت نسبی
از انواع شرکت های تجاری می باشند. هر دو شرکت ها با حداقل 2 شریک می توان تاسیس نمود.
در اینجا برای روشن شدن فرق مسئولیت تضامنی و مسئولیت نسبی به چند مورد اشاره میشود.
مورد اول توجه به تعریف این دو نوع شرکت می باشد.
تعریف و ویژگی شرکت تضامنی
ماده ۱۱۶ ق ت شرکت تضامنی را اینگونه تعریف نموده است شرکت تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی برای امور تجاری بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود. اگر دارایی شرکت برای تأدیه تمام قروض کافی نباشد. هر یک از شرکاء مسئول پرداخت تمام قروض شرکت .است. هر قراری که بین شرکاء بر خلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث كان لم یکن خواهد بود.
انواع و ویژگی شرکت های شخص
تعریف و ویژگی شرکت نسبی
در ماده ۱۸۳ ق. ت شرکت نسبی اینگونه تعریف شده است: «شرکت نسبی شرکتی است که برای امور تجارتی در تحت اسم مخصوصی بین دو یا چند نفر تشکیل و مسئولیت هر یک از شرکا به نسبت سرمایه ای است که در شرکت گذاشته».
فرق مسئولیت شرکت تضامنی و مسئولیت نسبی
مورد دوم این است که از توجه به دو تعریف فوق روشن می شود که میزان سهم شریک در شرکت تضامنی تأثیری در مسئولیت او در قبال تعهدات و بدهی های شرکت ندارد. و بر همین اساس طلبکاران شرکت بدون توجه به میزان سهم هر شریک می تواند تمام مطالبات خود را از هر یک از آنان منفرداً یا از مجموع آنان متضامناً وصول نماید.
شرکت نسبی و فرق آن با تضامنی
سهم الشرکه را در اختیار داشته و دیگری %٩٩ سهم الشرکه را دارا باشد.
مانند اینکه شرکت تضامنی از دو شریک تشکیل شده باشد. که یکی از آنها فقط بر خلاف شرکتهای تضامنی در شرکتهای نسبی میزان سهم شریک در شرکت تأثیر مستقیمی در میزان مسئولیت او در قبال طلبکاران شرکت دارد. و طلبکاران شرکت فقط به نسبت سهم او در شرکت می توانند طلبهای خود را از او مطالبه نمایند. بنابر این اگر شریکی در شرکت نسبی فقط ۱ سهیم باشد طلبکار فقط %۱ از طلبهای خود را میتواند از شریک مزبور وصول نماید.
آمره بودن مسئولیت تضامنی شرکا
مورد سوم این است که در شرکتهای تضامنی شریکی که طلب طلبکاران شرکت را پرداخت نموده میتواند به نسبت سهم هر شریک به انها مراجعه نماید. بر همین اساس مسئولیت شرکای شرکت تضامنی در قبال اشخاص ثالث نسبت به بدهی های شرکت تضامنی بوده ولی در روابط فیمابین خود نسبی است. البته باید توجه کرد که مسئولیت تضامنی شرکا یک قاعده آمره بوده و هر گونه توافق بر خلاف آن لغو و کان لم یکن می باشد. و چنین توافقی در مقابل اشخاص ثالث قابل استناد نمی باشد. ولی مسئولیت نسبی که در روابط شرکا با یکدیگر حاکم است قاعده آمره نبوده و میتوان برخلاف آن تراضی و توافق نمود.
عدم مراجعه شرکای شرکت نسبی بعد از پرداخت بدهی خود به طلبکار
بر خلاف شرکتهای تضامنی در شرکت نسبی هیچ شریکی بعد از پرداخت بدهی های شرکت حق مراجعه به شرکای دیگر شرکت را نخواهد داشت. زیرا فرض این است که شریک مزبور فقط به نسبت سهم خود از طلب طلبکار را پرداخت نموده است. پرسش قابل طرح در این مورد این است که اگر یکی از شرکا در شرکت نسبی همه طلب طلبکار را پرداخت نموده باشد میتواند به نسبت سهم هر شریک به آنها مراجعه نماید؟
انواع و ویژگی شرکت های شخص
پرداخت بدهی شرکت تضامنی توسط شریک با اذن سایر شرکاء
قانون تجارت در این مورد حکمی مقرر نکرده است و با توجه به قواعد . بر ایفای دین باید گفت که وی حق مراجعه به شرکای دیگر را نخواهد داشت. مگر در صورتی که با اذن آنها اقدام به پرداخت همه بدهی شرکت نموده .باشد زیرا عمل وی در واقع یکی از مصادیق ایفای دین از جانب غیر مدیون می باشد.
به موجب. ماده ۲۶۷ ق. م چنین ایفایی جایز بوده و موجب سقوط ذمۀ شرکای دیگر شرکت می گردد. ولی اگر کسی که دین دیگری را ادا می کند. از جانب مدیون اجازه پرداخت نداشته باشد حق رجوع به او را نخواهد داشت.
عدم رجوع طلبکاران شرکت تضامنی قبل از انحلال شرکت
مورد چهارم این است که در هیچ یک از شرکتهای تضامنی و نسبی طلبکاران شرکت قبل از انحلال شرکت حق مراجعه به شرکای شرکت را ندارند. فقط بعد از انحلال و اتمام تصفیه امور شرکت اگر قسمتی از طلب آنها وصول نشده باشد. می توانند به شرکای شرکت مراجعه و طلب خود را مطالبه نمایند.
