ایجاد و پایان شخصیت حقوقی شرکت سهامی
شخصیت حقوقی شرکت ها
همه شرکتهای تجاری در جایگاه اشخاص حقوقی از شخصیت حقوقی برخوردارند. این موضوع در قانون تجارت ایران نیز مورد اشاره قرار گرفته و در ماده ۵۸۳ گفته شده است. که همه شرکتهای تجاری مذکور در این قانون دارای شخصیت حقوقی اند. اما متن قانون در مورد این که شخصیت حقوقی شرکت ها از چه زمانی ایجاد می شود.
مسکوت بوده است در برابر در ماده ۵۸۴ برای تشکیلات و موسسات غیر تجارتی، تاریخ دقیق ایجاد شخصیت حقوقی آنها مشخص شده است. که از تاریخ ثبت در دفتر مخصوص وزارت دادگستری است به موجب ماده ۵۸۷ نیز موسسات و تشکیلات دولتی و شهری به محض ایجاد و بدون نیاز به ثبت دارای شخصیت حقوقی می شوند.
ایجاد شرکت تجاری از تاریخی که تشکیل شده است.
در اصلاحیه قانون تجارت شرکتهای سهامی از تاریخی که ایجاد یا به تعبیر قانونی تشکیل شده باشند، دارای شخصیت حقوقی خواهند بود. اما این که شرکت از چه تاریخی تشکیل می شود، در مورد شرکتهای سهامی عام و خاص یکسان نیست. شرکت سهامی عام از زمانی ایجاد میشود که شخصیت حقوقی پیدا کند.
برگزاری مجمع عمومی موسسین در تشکیل شرکت و شرایط آن
شخصیت حقوقی نیز زمانی ایجاد میشود که مجمع عمومی مؤسس براساس مقررات قانونی تشکیل شود. مواردی که برابر قانون به عهده اش قرار گرفته را انجام دهد. کلیه مؤسسان و پذیره نویسان میتوانند در مجمع عمومی مؤسس حضور داشته باشند. هر سهم نیز در این مجمع دارای یک رای خواهد بوده (عرفانی ۱۰۱،۱۳۸۶) است.
تشکیل شرکت سهامی عام بعد از پذیره نویسی
شرکت سهامی عام پس از تشکیل مجمع عمومی موسس و احراز پذیره نویسی سهام شرکت و پرداخت مبالغ لازم و بررسی و تصویب اساس نامه شرکت و هم چنین انتخاب اولین مدیران و بازرسان و پذیرش سمت مدیریت و بازرسی توسط آنان تشکیل شده محسوب میشود.
به استناد ماده ۱۷ اصلاحیه قانون تجارت). مفهوم قسمت آخر ماده ۱۷ لایحه اصلاح قانون تجارت که مقرر می دارد: از این تاریخ شرکت تشکیل شده محسوب میشود. دلالت دارد بر اینکه شرکتهای سهامی عام در زمان تشکیل پیش از ثبت در مرجع ثبت شرکت ها، در صورت رعایت کلیه مقررات و تشریفات مربوط، واحد شخصیت حقوقی رکن و عنصر سازنده هستند» (عیسائی تفرشی؛ ۱۳۹۶، ۱۳).
در چه شرایطی شرکت سهامی عام می تواند از سرمایه و سهام خود استفاده کند؟
بنابراین در اصلاحیه قانون تجارت آنچه که شایان توجه است تفاوت گذاری میان تشکیل شرکت سهامی عام و ثبت آن است . ثبت شرکت با وجود الزامی بودن به آن شخصیت حقوقی نمیبخشد. شرکت سهامی عام تا زمانی که به ثبت نرسیده باشد. نمیتواند از سرمایه اش استفاده کند. به فعالیت رسمی بپردازد. یا نمی تواند سهام بی نام منتشر کند. ولی دارای شخصیت حقوقی است.
ایجاد و پایان شخصیت حقوقی شرکت سهامی
ماهیت حقوقی شرکت سهامی خاص
اما شرکت سهامی خاص پس از تنظیم و امضای اساس نامه و اظهارنامه مبنی بر تعهد پرداخت تمام سرمایه توسط سهامداران به انضمام مستندات مربوط به واریز بخش نقدی آن که نباید کمتر از ۳۵ درصد کل مبلغ سهام باشد. انتخاب اولین مدیران و بازرسان و پذیرش کتبی سمت مدیریت و بازرسی توسط آنان و ارائه این مدارک به اداره ثبت شرکتها پس از ثبت تشکیل شده محسوب و دارای شخصیت حقوقی می شود. نیازی به تشکیل مجمع عمومی موسس در این گونه شرکت نیست به استناد ماده ۲۰ اصلاحیه قانون تجارت).
در چه شرایطی اشخاص حقوقی در مقابل اشخاص ثالث پذیرفتنی است؟
اما در پیش نویس قانون تجارت جدید هرگونه شرکت از زمانی تشکیل می شود که به ثبت رسیده باشد. به موجب ماده ۴۲۸ این پیش نویس؛ «کلیه اشخاص حقوقی به جز آنها که به موجب قانون خاص تشکیل می گردند. باید به ثبت برسند. استناد به تشکیل آنها پیش از ثبت و آگهی مطابق مقررات مربوطه در روزنامه رسمی در مقابل اشخاص ثالث پذیرفته نیست.
شرکتی که ثبت نهایی نشده ولی فعالیت تجاری انجام دهد.
در ماده ۴۴۵ نیز تأکید شده است؛ شرکت مادام که به ثبت نرسیده فاقد شخصیت حقوقی است. انجام هرگونه عمل حقوقی جز در راستای تشکیل شرکت مجاز نمی باشد. در غیراین صورت و نیز در صورتی که اشخاصی به نام شرکت تجاری و در شکلی به جز اشکال پذیرفته شده در این قانون به فعالیت بپردازند، در مقابل اشخاص ثالث ، دارای مسئولیت نامحدود و تضامنی خواهند بود.
تداوم فعالیت شخصیت حقوقی شرکت سهامی
شخصیت حقوقی ایجاد شده برای شرکت سهامی با پایان یافتن فعالیت تجاری و ورود شرکت به مرحله تصفیه همچنان تداوم دارد. این نکته در ماده ۲۰۸ اصلاحیه قانون تجارت و ماده ۶۹۵ پیش نویس قانون تجارت (جدید) مورد تأکید بوده است. تا خاتمه امر تصفیه، شخصیت حقوقی شرکت جهت انجام امور مربوط به تصفیه باقی خواهد ماند و مدیران برای تصفیه موظف به خاتمه دادن کارهای جاری و اجرای تعهدات و وصول مطالبات و تقسیم دارایی شرکت می باشند. هرگاه برای اجرای تعهدات شرکت معاملات جدیدی لازم شود مدیران تصفیه انجام خواهند داد.
ایجاد و پایان شخصیت حقوقی شرکت سهامی
آثار حقوقی مترتب بر شخصیت حقوقی شرکتها
پذیرش مفهوم شخصیت حقوقی برای شرکت با آثار حقوقی متعددی همراه است.
اهم این آثار حقوقی عبارتند از:
1- نام مستقل
2- اقامتگاه مستقل
3- تابعیت معین
4- دارایی های مستقل
5- تعهدات و دیون مستقل
6- نام مستقل
انتخاب نام برای شرکت سهامی خاص و عام
شرکتهای سهامی در جایگاه اشخاص حقوقی باید همانند اشخاص حقیقی دارای نام باشند. تا توسط آن شناسایی و از دیگر شرکت ها متمایز شوند. قانون تجارت ایران نیز در مورد همه شرکتها مقرر کرده است که تحت نامی خاص تشکیل شوند.
ایجاد و پایان شخصیت حقوقی شرکت سهامی
لزوم وجود خاص و عام در پایان اسم شرکت های سهامی
به موجب تبصره ماده ۴ اصلاحیه قانون تجارت در شرکتهای سهامی عام عبارت شرکت سهامی عام ” و در شرکتهای سهامی خاص عبارت شرکت سهامی خاص باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود.
مفاد این ماده در ماده ۴۸۱ پیش نویس قانون تجارت جدید نیز تکرار شده و بازتاب یافته است.
نام برگزیده توسط بانیان شرکت در اساسنامه شرکت درج میشود. این نام برگزیده، نام تجارتی شرکت نیز هست. از این رو دارای ارزش اقتصادی بوده و در شمار داراییهای شرکت قرار میگیرد. که به موجب ماده ۵۷۹ قانون تجارت از قابلیت انتقال به دیگران نیز برخوردار است.
لزوم ایجاد و ثبت نام شرکت و پایان آن
اداره کل ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری برای گزینش و تغییر نام شرکتها شرایط و محدودیتهایی را منظور کرده است. در ماده ۵ دستورالعمل اجرایی تعیین نام اشخاص حقوقی آمده است.
نام شخص حقوقی ثبت شده با رعایت تاریخ تقدم، مختص شخصی است. که به نام آن در مرجع ثبت شرکتها به ثبت رسیده است. دیگری حق اختیار عین نام مذکور یا متجانس (تام)، ناقص حرکتی، لفظی آن را ندارد. این حق پس از انحلال وختم تصفیه، منتفی میشود.
نحوه تغییر نام ثبت شده شرکت
به موجب ماده ۱۰ همین دستورالعمل: نام اشخاص حقوقی ثبت شده با تسلیم صورت جلسه ای که با رعایت قوانین مقررات و شرایط اساسنامه متناسب با نوع شخصیت حقوقی تنظیم و به مرجع ثبت شرکتها ارائه میشود. قابل تغییر خواهد بود.
ایجاد و پایان شخصیت حقوقی شرکت سهامی
اقامتگاه مستقل شرکت
هر شرکت تجاری به دلیل داشتن شخصیت حقوقی باید دارای اقامتگاهی مستقل از اقامتگاه شرکای آن باشد. معین بودن اقامتگاه از نظر ابلاغ اسناد الزام آور اهمیت دارد.
اقامتگاه شخص حقوقی شرکت چیست؟
به موجب ماده ۵۹۰ قانون تجارت اقامتگاه شخص حقوقی محلی است که اداره شخص حقوقی در آنجا است. منظور از اداره در این ماده قانون محل اسکان مدیریت شرکت و برگزاری جلسات هیئت مدیره و هدایت عملیات شرکت است. شایان توجه است که در اصلاحیه قانون تجارت به جای واژه اقامتگاه عبارت مرکز اصلی شرکت به کار رفته و در ماده آن مقرر شده است که مرکز اصلی شرکت و محل شعب آن اگر تأسیس شعبه مورد نظر باشد. باید در اساسنامه شرکت سهامی درج شود.
شرایط اقامتگاه شخص حقوق شرکت رد اساسنامه
اکنون این پرسش در پیش رو خواهد بود که آیا در قراردادهای کاری و تجاری شرکت با دیگران، تعیین اقامتگاه به خواست شرکت است. یا این که اقامتگاه تعیین شده در اساس نامه باید ملاک کار باشد؟ اگر شرکتی در اساس نامه اش شهر تهران را به عنوان اقامتگاه خود تعیین کرده باشد.
اما کارگاهش در شهری دیگر باشد، از نظر اشخاص ثالث طرف قرارداد شرکت اقامتگاه شرکت کجاست؟ روشن است که اقامتگاه اساس نامهای شرکت جایی جز تهران نیست، یعنی محلی که مرکز اصلی شرکت در آن جاست و اگر اقامتگاه قراردادی شرکت با اقامتگاه اساس نامه ای آن متفاوت باشد اشخاص ثالث میتوانند اقامتگاه اساس نامه ای آن را نادیده بگیرند. هم چنین اگر این شرکت در قراردادی خاص با یکی از مشتریان خود محفل شعبه اش را در شهری دیگر به عنوان اقامتگاه معرفی کند، اقامتگاه اخیر فقط اماطرفین قرارداد معتبر است و در ماده ۴۳۵ افزوده شده است؛ و اشخاص حقوقی ایرانی نمی توانند اقامتگاه خود را در خارج از کشور قرار دهند».
تابعیت معین برای شرکت
اشخاص حقوقی نیز مانند اشخاص حقیقی ناگریز از داشتن تابعیت معین هستند. تا بتوانند از حقوق اجتماعی بهره مند شوند.
در این راستا ماده ۵۹۱ قانون تجارت مقرر کرده است: اشخاص حقوقی تابعیت مملکتی را دارند که اقامتگاه آنها در آن مملکت است. هم چنین ماده ۱ قانون راجع به ثبت شرکتها مصوب سال ۱۳۱۰ نیز مقرر داشته است.
ایجاد و پایان شخصیت حقوقی شرکت سهامی
ایرانی بودن شرکت هایی که در اداره ثبت شرکت ها ثبت می شوند؟
هر شرکتی که در ایران تشکیل و مرکز اصلی آن در ایران باشد، ایرانی محسوب است. بنابر این شرکتی که در ایران تشکیل شده باشد. مرکز اصلی آن هم در ایران باشد. شرکتی ایرانی است. در غیر این صورت شرکت ایرانی محسوب نشده اما می تواند در ایران شعبه و نمایندگی داشته باشد.
آیا مجمع عمومی اختیار تغییر تابعیت شرکت را دارد؟
تغییر تابعیت شرکتهای سهامی تشکیل شده نیز با منع قانونی روبه روست. به موجب ماده ۹۴ اصلاحیه قانون تجارت
هیچ مجمع عمومی نمی تواند تابعیت شرکت را تغییر بدهد. یا هیچ اکثریتی نمی تواند بر تعهدات صاحبان سهام بیفزاید.
در ماده ۴۳۴ پیش نویس قانون تجارت جدید نیز در مورد تابعیت اشخاص حقوقی آمده است؛ « اشخاص حقوقی تابعیت کشوری را دارند که اقامتگاه آنها در آن جاست.در ماده ۴۳۵ افزوده شده است؛ اشخاص حقوقی ایرانی نمی توانند اقامتگاه خود را در خارج از کشور قرار دهنده به این ترتیب اشخاص حقوقی ایرانی نمی توانند. از تابعیت کشور دیگری برخوردار باشند.
هم چنین در پیش نویس قانون تجارت ،جدید تغییر تابعیت شرکتهای تجاری همچنان با منع قانونی روبه روست. در ماده ۴۳۷ آمده است؛ هیچ یک از ارکان شخص حقوقی ایرانی نمی تواند تابعیت آن را تغییر دهد.
دارایی های مستقل از اعضای آن
مهم ترین اثر قائل شدن شخصیت حقوقی برای شرکت سهامی، جدایی دارایی های شرکت از داراییهای سهام داران آن است. با تشکیل شدن شرکت سهامی، مالکیت.
ایجاد و پایان شخصیت حقوقی شرکت سهامی
ماهیت حقوقی شرکت سهامی
سهام داران به شرکت منتقل شده و به این ترتیب حق عینی آنان نسبت به تبدیل به حق مالی میشود. دیگر شرکت است که به عنوان شخص ، به این آورده ها حق عینی دارد به این ترتیب از داراییهای شرکت در برابر نانکاران شخصی سهام داران محافظت میشود. استقلال دارایی های نتایج حقوقی متعددی است که میتوان به پشتوانه بودن دارایی ها برای ی های شرکت، عدم امکان استناد به تهاتر، عدم تاثیر ورشکستگی شکستگی سهام داران و برعکس اشاره کرد. اینها کارکردهای حقوقی شرکت های سهامی.اند با این ،کارکردها شرکتها میتوانند به پشتوانه دارایی هایشان اد با اشخاص دیگر پرداخته و تعهداتشان بابت قراردادها را ایفا کنند.
جدائی داراییهای شرکت از داراییهای سهام داران
داراییهای شرکت از داراییهای سهام داران تعهدات و دیون شرکت نیز از تعهدات و دیون سهام داران آن جداست. به این ترتیب امکان مراجعه بستانکاران شرکت به سهامداران و مراجعه بستانکاران شخصی سهامداران به شرکت وجود ندارد و بستانکاران شرکت نمیتوانند مطالباتشان را از سهام داران دریافت کنند. یا در برابر طلبکاری یکی از سهام داران از آنان طلبشان از شرکت را با طلب آن سهام دار تهاتر کنند. همچنین ناتوانی شرکت در ایفای تعهدات و پرداخت دیون و در نتیجه ورشکستگی آن به ورشکستگی سهام داران منجر نمی شود.
